|
Opracowania / Projekty \ Pomniki i tablice w Krakowie \ Walka zbrojna w Kraju1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 z 835
301.
Tablica ku czci więźniów okresu komunizmu i ofiary represji 1945—1956
ul. Loretańska 11, krużganki loretańskie kościoła OO. Kapucynów
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary: 61 cm x 80 cm
Materiał: kamień
Data odsłonięcia:
Inskrypcja: Bóg / Honor Ojczyzna / słodko i zaszczytnie jest / cierpieć za Ojczyznę / Tablica na cześć tych, którzy / najpiękniejsze swoje lata spędzili / w więzieniach komunistycznych / lub oddali życie w okresie 1945 — 1956 / Związek więźniów politycznych / okresu stalinowskiego / Oddział Kraków / A D 2005
|
DO GÓRY ID: 12718 A:
302.
Tablica upamiętniająca więźniów łagrów i zesłańców
ul. Loretańska 11, krużganki loretańskie kościoła OO. Kapucynów
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary: 61 cm x 80 cm
Materiał: kamień
Data odsłonięcia:
Inskrypcja: [z lewej strony krzyż] Pamięci / rozstrzelanych / zamordowanych / zamęczonych w więzieniach / Łagrach / i na zesłaniu / od 17 września 1939 / do 1956 i później / poświęcają / ci którzy przeżyli i wrócili / Sybiracy / 17 września 1989 [w prawym rogu znak Związku Sybiraków]
|
DO GÓRY ID: 12719 A:
303.
Tablica upamiętniająca ofiary Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego
pl. Inwalidów 3
Autor:
Inicjator: Związek Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego
Fundator: Związek Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego, Rada Pamięci Walk i Męczeństwa Narodu Polskiego
Wymiary:
Materiał: metal
Data odsłonięcia: wrzesień 1993 (powst. 1975??)
Inskrypcja: [symbol Polski Walczącej] Budynki te / w latach / 1945–1956 / były siedzibą Urzędu / bezpieczeństwa / tutaj / komunistyczni / zdrajcy Narodu / więzili —torturowali / i mordowali / polskich / patriotów [gałązka oliwna]
Bibliografia: Adamczewski, Kraków, s. 71, 273; St. Czerpak, T. Wroński, Ulica Pomorska 2; „Dziennik Polski” 1975 nr 15; T. Franiszyn, Pomorska 2, „W marszu 1939-1945”, wyd. Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. Komisja Historyczna Dzielnicowego Zarządu Kraków-Krowodrza, Kraków 1989, s. 16-20; Gąsiorowski, Kuler, s. 220
|
DO GÓRY ID: 12720 A:
304.
Tablica upamiętniająca uwolnienie aresztowanych przez UB żołnierzy AK, WiN I NSZ z więzienia św. Michała
ul. Senacka, mur d. więzienia w klasztorze św. Michała, ob. Muzeum Archeologicznego, obok wejścia
Autor:
Inicjator: Związek Inwalidów Wojennych Kraków-Śródmieście, Związek Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego
Fundator:
Wymiary: 79 cm x 107 cm
Materiał: brąz; zawieszona na czterech ćwiekach z główkami w formie rozetek
Data odsłonięcia: 18 sierpnia 1996
Inskrypcja [z prawej strony, przez całą wysokość tablicy symbol „Polski Walczącej”, w połowie polerowany, w połowie matowy, z wyrytym rysunkiem muru ceglanego]: GRUPY ZBROJNE / POAKOWSKIEGO PODZIEMIA / ORAZ KURASIA „OGNIA” / ROZBIŁY 18 SIERPNIA 1946 R. / MIESZCZĄCE SIĘ/ W TYCH BUDYNKACH / WIĘZIENIE ŚW. MICHAŁA / UWALNIAJĄC / Z RĄK KOMUNISTÓW / KILKUDZIESIĘCIU ŻOŁNIERZY / AK, WiN I NSZ. // W 50 ROCZNICĘ / TYCH WYDARZEŃ / TOWARZYSZE BRONI i Społeczeństwo.
Bibliografia: A. Chwalba, Dzieje Krakowa, t. 6, WL, Kraków 2001; S. Dąbrowa-Kostka, W okupowanym Krakowie; Kraków 1984; Gąsiorowski, Kuler, s. 169; Rożek, Przewodnik.
|
DO GÓRY ID: 12721 A:
305.
Tablica upamiętniająca represjonowanych żołnierzy-górników
ul. Dietla 30, kościół św. Agnieszki, po prawej stronie nawy
Autor:
Wykonawca: odlewnia P. Piszczkiewicza z Podłęża
Inicjator: byli Żołnierze Batalionów Pracy
Fundator:
Materiał: brąz
Wymiary: 78 cm x 50 cm
Data odsłonięcia: 5 grudnia 1992
Inskrypcja: [po lewej stronie emblemat Związku Represjonowanych Żołnierzy Górników: orzeł w koronie, pod nim skrzyżowane młotki, na tarczy napis] 1949 1959 Związek Represjonowanych Żołnierzy Górników [z prawej strony czaszka — kopalnia] Pamięci / represjonowanych / żołnierzy górników / I żołnierzy z batalio / nów pracy, którzy / ponieśli śmierć w / czAsie odbywania / Przymusowej służby / wojskowej 1949-1959 / koledzy / Kraków 5.12.1992
Bibliografia: Archiwum kościoła św. Agnieszki, sygn. H, 26; Gruczyński, Zbiory, s. 102, 158.
|
DO GÓRY ID: 12722 A:
306.
Tablica upamiętniająca uczestników walki przeciwko komunistycznemu zniewoleniu narodu
ul. Loretańska 11, krużganki loretańskie kościoła OO. Kapucynów
Autor:
Inicjator: b. więźniowie Jaworzna
Fundator: b. więźniowie Jaworzna
Wymiary
Materiał: kamień
Data odsłonięcia: 15 września 1996
Inskrypcja: [znak Polski Walczącej] pamięci / poległych, pomordowanych / więzionych i represjonowanych / za wierność Rzeczypospolitej / uczestników walki i konspiracji / młodzieży polskiej / przeciwko komunistycznemu / zniewoleniu narodu / w latach 1944 — 56 / 15 września 1996 Jaworzniacy
Uwagi: w Jaworznie w latach 1951—1956 uwięziono ok. 5000 młodocianych więźniów politycznych; ciężka praca, choroby i złe warunki spowodowały śmierć wielu z nich.
|
DO GÓRY ID: 12723 A:
307.
Tablica upamiętniająca premierę „Powrotu Odysa”
ul. Grabowskiego 3, fasada kamienicy
Autor projektu graficznego: Zbigniew Prokop
Autor tekstu i układ: Cricoteka
Inicjator: Cricoteka
Fundator: Cricoteka
Wymiary:
Materiał: brąz
Data odsłonięcia: grudzień 2004
Inskrypcja: W tym domu / w czerwcu 1944 roku / Tadeusz Kantor wystawił Powrót Odysa Stanisława Wyspiańskiego/ w wykonaniu artystów / podziemnego teatru Niezależnego
Uwagi: tablica odsłonięta w 60. rocznicę premiery Powrotu Odysa Stanisława Wyspiańskiego w Podziemnym Teatrze Niezależnym Tadeusza Kantora; odsłonięcia dokonały: Marta Stebnicka (grała w tym spektaklu rolę Telemaka) i Janina Kraupe (grała w wystawionej wcześniej Balladynie)
Bibliografia: (AN), „Dziennik Polski” 2004, 13 XII; KB, Na pamiątkę „Powrotu Odysa”, „Gazeta Wyborcza” 2004, 13 XII; Kronika Krakowa, s. 355; Powrót Odysa i Podziemny Teatr Niezależny Tadeusza Kantora 1942-1944, red. J. Chrobak, E. Kulka, T. Tomaszewski, wyd. Cricoteka, Kraków 2004; Teatr mój widzę ogromny.
|
DO GÓRY ID: 12724 A:
308.
Tablica upamiętniająca podziemny Teatr Niezależny Tadeusza Kantora
ul. Szewska 21
Autor: Roman Siwulak
Inicjator: Cricoteka
Fundator: Cricoteka
Wymiary: 97 cm x 68 cm
Materiał: brąz
Data odsłonięcia: 11 czerwca 1996
Inskrypcja [nad napisem relief przedstawiający scenę teatralną] Do teatru nie wchodzi się bezkarnie / Tadeusz Kantor 1944 // W tym domu, w mieszkaniu państwa Siedleckich w dniach / od 22 do 25 maja 1943 roku w czasie okupacji / hitlerowskiej / odbyły się konspiracyjne spektakle / „Balladyny” Tadeusza Kantora / wystąpili artyści Podziemnego Teatru Niezależnego Krystyna Zwolińska-Bandurowa, Tadeusz Brzozowski / Mieczysław Porębski, / Maria Proszkowska- / Krasicka, Franciszek Puget, Ewa Siedlecka, Marcin Siedlecki, / Marta Stebnicka, Jerzy Turowicz, Marcin Wentzel. // Cricoteka 1996
Bibliografia: K. Pleśniarowicz; T. Węcławowicz, Co się działo w kamienicy przy ulicy Szewskiej 21 na drugim piętrze w pokoju od ulicy, „Rezydencja” nr 2, zima 1996/1997.
|
DO GÓRY ID: 12725 A:
309.
Tablica upamiętniająca mieszkanie Tadeusza Kantora
ul. Węgierska 10
Projekt graficzny: Zbigniew Prokop
Inicjator: Cricoteka
Fundator: Cricoteka
Wymiary:
Materiał: kamień
Data odsłonięcia: wrzesień 2006
Inskrypcja: w tym domu mieszkał w latach 1942-1945 / Tadeusz Kantor / twórca Teatru Cricot 2
Uwagi: w oficynie domu, na II piętrze, w latach 1942-1945 mieszkał Tadeusz Kantor, twórca podziemnego Teatru Niezależnego.
|
DO GÓRY ID: 12726 A:
310.
Tablica upamiętniająca Teatr Rapsodyczny
ul. Komorowskiego 7
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary:
Materiał: Data odsłonięcia:
Uwagi: stworzony przez Mieczysława Kotlarczyka, przy współpracy z Tadeuszem Kudlińskim teatr w latach 1941-1945 wystąpił z siedmioma premierami (Król Duch i Beniowski Słowackiego, Hymny Kasprowicza, Wieczór Wyspiańskiego, Wieczór Norwidowski, Pan Tadeusz Mickiewicza, Samuel Zborowski Słowackiego. W teatrze tym występowali m.in. Tadeusz Ostaszewski, Halina Królikiewicz, Danuta Michałowska, Krystyna Dębowska, Karol Wojtyła.
Bibliografia: Kronika Krakowa, s. 349; Rożek, Przewodnik, s. 473.
|
DO GÓRY ID: 12727 A:
311.
Tablica upamiętniająca Stefana Kamińskiego, księgarza
ul. Karmelicka 29, fasada kamienicy
Autor:
Inicjator: Stowarzyszenie Księgarzy Polskich
Fundator: Stowarzyszenie Księgarzy Polskich
Wymiary: 40 cm x 60 cm
Materiał: kamień ciemnoszary (sjenit); ćwieki żelazo
Data odsłonięcia: maj 1986
Inskrypcja: w piwnicach tego domu / w latach 1942-1945 / w magazynach swej księgarni / Stefan Kamiński / 1907-1974 / zorganizował powielarnię i drukarnię / na potrzeby walki z hitlerowskim okupantem / Kraków maj 1986 / Stowarzyszenie Księgarzy Polskich
Uwagi: Stefan Kamiński, księgarz i antykwariusz, w okresie okupacji prowadził wydawnictwo, księgarnię i antykwariat, jednocześnie prowadził tajną drukarnię. Współpracowali z nim m.in. Zofia Kossak-Szczucka, Karol Irzykowski, Kazimierz Wyka, Czesław Miłosz.
Bibliografia: Czapczyńska, Inwentaryzacja, t. I; S. Kamiński, Drukarnie konspiracyjne — przyczynek do tajnych drukarni z czasów II wojny światowej, „Informator” SŻAK 1993 nr 6, 7; Kronika Krakowa, s. 345; Przewodnik, s. 357; Rożek, Przewodnik, s. 462.
|
DO GÓRY ID: 12728 A:
312.
Mauzoleum ofiar II wojny światowej
Kopiec Marszałka Piłsudskiego
Uwagi: w mauzoleum ofiar II wojny światowej, we wnętrzu kopca Marszałka Józefa Piłsudskiego, złożono urny z prochami z pól bitewnych i miejsc męczeństwa
Bibliografia: Przewodnik, s. 362; „Sowiniec”
|
DO GÓRY ID: 12729 A:
|
|
313.
Pomnik Nieznanego Żołnierza / Grób Nieznanego Żołnierza
pl. Matejki
Autor opracowania architektonicznego: Wiktor Zin
Autor rzeźby: Aleksander Śliwa
Wymiary:
Materiał: brąz, marmur
Data odsłonięcia: 1976
Inskrypcja: [czoło płyty] NIEZNANY ŻOŁNIERZ
Tablica przed płytą
Wykonanie: Janusz Chwajoł
Fundator: bracia Kurkowi — Tadeusz Trzaska z Synami
Wymiary:
Materiał:
Inskrypcja: PROCHY / BOHATERÓW / I MĘCZENNIKÓW / KTÓRZY ODDALI SWE ŻYCIE / ZA POLSKĘ
Uwagi: Inicjatorem pierwszego Grobu Nieznanego Żołnierza była redakcja „Gońca Krakowskiego” (1925). Płyta stanęła na placu Matejki w nocy z 13 na 14 czerwca 1925 (piaskowiec, wym. ok. 200 cm x 100 cm, Inskrypcja: Nieznanemu Żołnierzowi Polskiemu poległemu za Ojczyznę 1914—1920); ufundował ją (anonimowo) ówczesny właściciel Ilustrowanego Kuriera Codziennego, Marian Dąbrowski. Została zniszczona przez hitlerowców podczas „demontażu” Pomnika Grunwaldzkiego. Inicjator (1925): redakcja „Gońca Krakowskiego”
Fundator: anonimowy, prawdopodobnie Marian Dąbrowski, właściciel „Ilustrowanego Kuriera Codziennego”. Ponownie została położona po wojnie; w latach 60. dodano do niej urnę z ziemią z pól bitewnych I wojny światowej ustawioną na wysokich prętach. Podczas nowej aranżacji placu związanej z odbudową Pomnika Grunwaldzkiego płyta została przeniesiona do Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.
Bibliografia: Czapczyńska, Dokumentacja; Kronika Krakowa, s. 309; Ludwikowski, Kraków [3], s. 144; Przewodnik, s. 358; P. Stachnik, Krakowskie fotografie. Pamiątkowa płyta, „Dziennik Polski” 2002 nr 138 (17 628) z 15 czerwca; Rożek, Przewodnik, s. 19.
|
DO GÓRY ID: 12730 A:
|
|
314.
Pomnik Nieznanego Żołnierza / Tablica przed płytą
Wykonanie: Janusz Chwajoł
Fundator: bracia Kurkowi — Tadeusz Trzaska z Synami
Wymiary:
Materiał:
Inskrypcja: prochy / bohaterów / i męczenników / którzy oddali swe życie / za Polskę
Uwagi: Inicjatorem pierwszego Grobu Nieznanego Żołnierza była redakcja „Gońca Krakowskiego” (1925). Płyta stanęła na placu Matejki w nocy z 13 na 14 czerwca 1925 (piaskowiec, wym. ok. 200 cm x 100 cm, Inskrypcja: Nieznanemu Żołnierzowi Polskiemu poległemu za Ojczyznę 1914—1920); ufundował ją (anonimowo) ówczesny właściciel Ilustrowanego Kuriera Codziennego, Marian Dąbrowski. Została zniszczona przez hitlerowców podczas „demontażu” Pomnika Grunwaldzkiego. Inicjator (1925): redakcja „Gońca Krakowskiego”
Fundator: anonimowy, prawdopodobnie Marian Dąbrowski, właściciel „Ilustrowanego Kuriera Codziennego”. Ponownie została położona po wojnie; w latach 60. dodano do niej urnę z ziemią z pól bitewnych I wojny światowej ustawioną na wysokich prętach. Podczas nowej aranżacji placu związanej z odbudową Pomnika Grunwaldzkiego płyta została przeniesiona do Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.
Bibliografia: Czapczyńska, Dokumentacja; Kronika Krakowa, s 309; Ludwikowski, Kraków [3], s. 144; Przewodnik, s. 358; P. Stachnik, Krakowskie fotografie. Pamiątkowa płyta, „Dziennik Polski” 2002 nr 138 (17 628) z 15 czerwca; Rożek, Przewodnik, s. 19.
|
DO GÓRY ID: 12731 A:
|
|
315.
Dąb Wolności
Tablica upamiętniająca zasadzenie Dębu Wolności
Tablica upamiętniająca umieszczenie prochów z miejsc zagłady
Planty przed Collegium Novum
Wymiary:
Materiał: tablice pod drzewem: marmur
Inskrypcja [tablica z lewej]: W tym miejscu / dla upamiętniena odzyskania niepodległości / Rzeczypospolitej Polskiej w 1918 r. / zasadzono 3 maja 1919 r. drzewo wolności [herb Krakowa] maja A.D. 1999 [orzeł]
Inskrypcja [tablica z prawej]: tutaj złożono ziemię przywiezioną przez / krakowskie wyprawy akademickie w latach 1999-2000 / z miejsc męczeństwa profesorów i studentów / wyższych uczeklni II Rzeczypospolitej / Sachsenhausen, Dachau, Katyń, Charków, Lwów, Palmiry, Ponary, Kuropaty, Majdanek / Auschwitz, Poznań, Ravensbrück, Mauthausen / Stanisławów, Warszawa, Nowy Wiśnicz, Kraków // Ne cedat Academia [Dąb Wolności] 6 XI 1939 — 19 III 1945 == [herb UJ] == Bratnia Pomoc Akademicka [znak Bratniaka z dewizą Dominus Illum Nationem „Cantiarem”] // 6 listopada 2004
Uwagi: Dąb Wolności został zasadzony w roku 1919, dla uczczenia odzyskanej niepodległości. W roku 2000 złożono ziemię z Sachsenhausen, Dachau i Katynia — obozów, w których stracili życie i byli niewoleni profesorowie i wychowankowie Uniwersytetu Jagiellońskiego. Okoliczności te zostały opisane na tablicach umieszczonych w ziemi.
Bibliografia: (MWK), Dzień Pamięci, „Dziennik Polski” 2003, 7 listopada, nr 260; Rożek, Przewodnik.
|
DO GÓRY ID: 12732 A:
316.
Ołtarz Pamięci Narodowej
ul. Klasztorna 11, obejście klasztoru OO. Cystersów w Mogile
Uwagi: Ołtarz powstał „W hołdzie tym, którzy za Boga Honor i Ojczyznę oddali życie”. Centralne miejsce zajmuje Krzyż, wsparty o mensę. U stóp Krzyża, pod mensą, rozwieszono „łańcuch-kajdany z Krzyża Męczeństwa Polaków z r. 1961”. Obok Krzyża medalion upamiętniający Marszałka Józefa Piłsudskiego. Na pilastrze z lewej strony widnieje ryngraf z Matką Boską; pod nim orzeł z inskrypcjami: Polonia semper fidelis na wstędze i „Chwała poległym za wiarę i Ojczyznę” na podstawie. W ściany ołtarza wmurowane zostały tablice upamiętniające powstania narodowe, bitwy II wojny światowej, zrywy narodowe w okresie PRL, a także podziękowanie uratowanego przez OO. Cystersów Żyda. Po prawej stronie Ołtarza stoi pomnik księdza Jerzego Popiełuszki.
|
DO GÓRY ID: 12733 A:
317.
Krużganki Loretańskie i obejście kościoła OO. Kapucynów
ul. Loretańska 11, krużganki loretańskie i obejście kościoła OO. Kapucynów
Uwagi: Ojcowie Kapucyni brali czynny udział w walce o niepodległość, pielęgnują tradycje patriotyczne. Przed murem kościoła znajduje się mogiła konfederatów barskich, w ścianę krużganków wmurowano kulę armatnią wystrzeloną podczas walk i opis okoliczności; i przed kościołem stoi krzyż upamiętniający powstanie styczniowe, na murze przykościelnym znajduje się płaskorzeźba upamiętniająca 100-lecie Insurekcji Kościuszkowskiej. W krużgankach loretańskich znalazły miejsce tablice upamiętniające bohaterów i ofiary powstań narodowych, m.in. Romualda Traugutta. Swe tablice mają tu także Marszałek Józef Piłsudski oraz o. Kosma Lenczowski, pierwszy kapelan Legionów. W mur wewnętrzny obejścia kościoła 2 października 1995, z okazji jubileuszu 300-lecia zakonu w Krakowie, wmurowano tablicę upamiętniającą Kapucynów dobrze zasłużonych Ojczyźnie, zaprojektowaną przez Piotra M. Boronia, z rzeźbami Heleny Łyżwy. Tablice poświęcone bohaterom II wojny światowej zostały omówione w stosownych rozdziałach.
|
DO GÓRY ID: 12734 A:
318.
Ściana Pamięci OO. Karmelitów
ul. Karmelicka, krużganki kościoła OO. Karmelitów
Uwagi: Początki karmelitańskiej Ściany Pamięci sięgają lat 80. Po remoncie krużganków zostały tu umieszczone tablice upamiętniające męczeństwo OO. Karmelitów zamęczonych w obozie koncentracyjnym Dachu i ich fotografie, a także przypominające polski czyn zbrojny i martyrologię Narodu podczas II wojny światowej; w gablotach znajdują się listy z Dachau pisane przez karmelitów oraz publikacje i informacje na temat pobytu duchownych w obozie. Obok widnieją tablice upamiętniające walkę i męczeństwo Narodu Polskiego, opisane w odpowiednich rozdziałach.
|
DO GÓRY ID: 12735 A:
319.
Ściany pamięci w kościele garnizonowym p.w. św. Agnieszki
ul. Dietla 30, kościół garnizonowy p.w. św. Agnieszki
Uwagi: W ściany naw oraz muru otaczającego kościół zostały wmurowane tablice upamiętniające formacje, wydarzenia i uczestników obu wojen światowych. W obejściu kościoła stoi pomnik gen. Sikorskiego. Obiekty zostały omówione w rozdziałach.
|
DO GÓRY ID: 12736 A:
320.
Panteon Narodowy Ściana Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej Polskich Kresów Wschodnich
ul. Władysława Łokietka 60, kościół p.w. św. Jadwigi Królowej, przedsionek dolnego kościoła
Uwagi: Krakowski kościół p.w. św. Jadwigi Królowej jest Kościołem Patronalno-Garnizonowym Żołnierzy AK. W ściany przedsionka dolnej kaplicy kościoła św. Jadwigi Królowej staraniem Środowiska Żołnierzy Armii Krajowej Obszaru Lwowskiego w Krakowie wmurowano tablice upamiętniające bohaterów i wydarzenia okresu II wojny światowej na Kresach, obce reżimowej historii PRL. 19 kwietnia 1998 wmurowana została tablica informująca o założycielach i celu Panteonu: „ Żołnierze Środowiska 27 Wołyńskiej Dywizji / Armii Krajowej w Krakowie oraz sympatycy tej organizacji pod patronatem proboszcza ks. prałata Jana Dziaska zainicjowali umieszczenie tablic pamięci walk na Wołyniu Polesiu i Lubelszczyźnie. O. płk Adam Studziński O.P. płk Jan Kupracz «Ikar» ppłk Feliks Kasprowicz «Szczupak» ppłk Stefan Skomiał «Pol» mjr Tadeusz Świąder «Wytrwały Żubr» ppor. Zofia Kowalska «Anka» ppor. Jan Urban «Iglica» st. sierż. Zdzisław Lechowicz «Żbik» sierż. Janina Świąder «Jasia» kpt. Zbigniew Świąder «Zbyszek» st. szer. Jan Bugajewski «Bambus» st. szer. Bolesław Kopczyński «Bąk» szer. Wincenty Kuniczuk «Orzeł»”. Na tablicy brak nazwiska Jana Sury, autora wielu inskrypcji oraz albumu poświęconego Panteonowi.
|
DO GÓRY ID: 12737 A:
321.
Ściana Pamięci w kościele p.w. św. Idziego
Uwagi: W maleńkim kościele p.w. św. Idziego gromadzą się harcerze. Tu odbywają się nabożeństwa z okazji harcerskich rocznic oraz w intencji harcerskich bohaterów. W nawie wiszą historyczne sztandary krakowskich drużyn, w kruchcie wokół znaku Polski Walczącej umieszczono tablice upamiętniające powstańców warszawskich, harcerzy Szarych Szeregów — a także oddziały Armii Krajowej i ofiary Katynia.
|
DO GÓRY ID: 12738 A:
|
|
322.
Ściana Pamięci w Arce Pana
Bieńczyce, kościół Arka Pana p.w. Matki Bożej Królowej Polski
Uwagi: W Arce Pana, kościele konsekrowanym w roku 1977, gromadzili się działacze Solidarności. W Kaplicy Pojednania (dolna część kościoła) znajdują się pamiątki historyczne, a także cykl Piet Polskich nawiązujący do wydarzeń z lat wojny i powojennych, — wśród nich mała figurka Matki Boskiej z Dzieciątkiem wykonana z kul i pocisków wydobytych z ran żołnierzy II Korpusu walczących o klasztor na Monte Cassino, oraz tzw. ściana katyńska.
|
DO GÓRY ID: 12739 A:
323.
Głaz upamiętniający bohaterów spod Monte Cassino
skwer nieopodal al. gen. Władysława Andersa
Autor:
Autor tekstu i układ:
Inicjator: Rada Dzielnicy XVI
Fundator:
Materiał: obelisk: wapień; tablica: kamień
Wymiary:
Data odsłonięcia: maj 2004 (w 60. rocznicę bitwy)
Bibliografia: "Nasz Dziennik"
|
DO GÓRY ID: 12740 A:
324.
Pomnik lotników polskich
al. Jana Pawła II, północna część parku wypoczynku
Autor: Bronisław Chromy
Autor inskrypcji:
Inicjator:
Fundator: Społeczny Komitet: Społeczność lotników z Polonii, Załogi Przedsiębiorstw Krakowa, Skawiny i Wrocławia
Wymiary: wysokość 27,0 m
Materiał: aluminium, brąz
Data odsłonięcia: 1 września 1989
Inskrypcja: [na tarczach u stóp rzeźby] Lotnikom polskim poległym / w drugiej wojnie światowej / Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie / Kampania Francuska / lotnicy w dywizjonach alianckich / Bitwa o Anglię / Lotnictwo na Wschodzie / Lotnicy w Armii Krajowej / lotnicy polegli w łagrach / więzieniach i obozach zagłady / Wojna obronna 1939
Bibliografia: Adamczewski, Kraków, s. 216; Czapczyńska, Dokumentacja, t. II; Gąsiorowski, Kuler, s. 261; Rożek, Przewodnik, s. 560; "Wojskowy Przegląd Historyczny" 1990 nr 1-2 s. 271.
|
DO GÓRY ID: 14421 A:
325.
Tablica ku czci ofiar systemów totalitarnych i więźniów sumienia 1939-1989
ul. Montelupich 2, zewnętrzny mur więzienia
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary: 50 cm x 60 cm
Materiał: mosiądz, odlew
Data odsłonięcia: 2 listopada 1993
Inskrypcja: Pamięci ofiar / systemów / totalitarnych / i wszystkich więźniów / sumienia / w latach 1939-1989 / ksiądz/kapelan = = Pracownicy / więzienia / Montelupich / Kraków 2.11.1993
|
DO GÓRY ID: 12741 A:
326.
Muzeum Armii Krajowej
ul. Wita Stwosza 12; www.muzeum-ak.krakow.pl
Inskrypcja tablicy informacyjnej: [ćwieki mocujące z Krzyżem Armii Krajowej] POWSTAŁE W LATACH / 1970–1986 / CZTERDZIEŚCI CZTERY TABLICE / STANOWIĄCE ZACZĄTEK / PANTEONU / POLSKI WALCZĄCEJ / W DNIU 2 MAJA AD 1986 W OBECNOŚCI / JEGO EMINENCJI PRYMASA GLEMPA / I PRZEŚWIETNEGO EPISKOPATU POLSKI / JAKO DAR WOTYWNY / JASNOGÓRSKIEGO OŁTARZA OJCZYZNY ZŁOŻYŁ AUTOR / ŻOŁNIERZ AK OKRĘGU ŁÓDZKIEGO „BARKA” / WIESŁAW ŚNIADECKI / „BROCHWICZ”, „WIPPEL”, „VIS” / TAKŻE W IMIENIU /PARTYCYPUJĄCYCH W POKRYCIU CZĘŚCI KOSZTÓW / DWUNASTU Z CZTERDZIESTU CZTERECH TABLIC / P. IRENY ZIENATRSKIEJ, P. IRENY KALENKIEWICZOWEJ / P. DANUTY TRYBUSOWEJ Z RODZINĄ / P. HANNY JABŁOŃSKIEJ, P.P. A.H. GÓRSKICH, P. TERESY CIEPLIK-BOGUSŁAWSKIEJ, RODZINY ŁOPIANOWSKICH / P.T. MAJEWSKIEGO, P.Z. NOWIŃSKIEGO, ŻOŁNIERZY OKR. / NOWOGRÓDZKIEGO I ZGRP. STOŁPECKIEGO AK. // DZIĘKUJĄC ZA WSPARCIE MORALNE I POMOC / W GROMADZENIU DOKUMENTACH [SIC] W CZASIE REALIZACJI DZIEŁA wszystkim Towarzyszom Broni / z Armii Krajowej i Ich rodzinom / Apelując / do młodzieży polskiej o kontynuowanie dzieła / …By czas nie zaćmił i niepamięć…
Uwagi: W 1992 roku grupa żołnierzy Armii Krajowej powołała fundację Muzeum Armii Krajowej. Starania o umieszczenie instytucji w Pałacu Mańkowskich, dotychczasowej siedzibie Muzeum Lenina, zakończyły się niepowodzeniem. W roku 2000 uchwałą Rady Miasta Krakowa powstało Muzeum Armii Krajowej w Krakowie, jedyna tego rodzaju instytucja w Polsce, jako wspólne przedsięwzięcie samorządów: Miasta Krakowa i Województwa Małopolskiego. Po zatwierdzeniu statutu przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i wpisie do rejestru, oficjalnie zainaugurowało swą działalność 27 września 2000. Na czele Muzeum stoi Rada, której przewodniczy gen. Bohdan Zieliński ps. „Tytus”; wiceprzewodniczącym jest poseł Kazimierz Barczyk.
Muzeum Armii Krajowej dokumentuje działalność jedynej podziemnej armii II wojny światowej. W zbiorach, prezentowanych na ekspozycji stałej i podczas wystaw zmiennych, znajdują się pamiątki historyczne, broń, dzieła sztuki, archiwalia, fotogramy i odznaczenia z okresu II wojny światowej, dokumentujące działalność Polskiego Państwa Podziemnego. W roku 2006 rozpoczęła się wielka rozbudowa i modernizacja siedziby Muzeum, co pozwoli znacznie lepiej wyeksponować zbiory.
W salach wystawowych znajdują się tablice upamiętniające Armię Krajową i jej bohaterów — patrona Muzeum, gen. Augusta Emila Fieldorfa „Nila” czy majora Henryka Dobrzańskiego „Hubala”, komendantów Okręgu Kraków. W sali zwanej Panteonem wiszą 44 tablice autorstwa Wiesława Śniadeckiego ps. „Vis”, żołnierza AK Okręgu Łódzkiego, poświęcone bohaterom II wojny światowej, opisane na tablicy informacyjnej, wykonanej tą samą techniką i w takim formacie jak pozostałe. Pierwsze tablice powstały w latach 1970, ostatnie w pierwszych latach XXI wieku. Śniadecki „Vis” nie tylko je zaprojektował, ale i wytworzył, głównie własnym sumptem. Na tablicy informacyjnej zamieszczono nazwiska osób, które wsparły projekt finansowo; są to: Irena Zienatrska, Ireny Kalenkiewiczowa, Danuta Trybusowa z rodziną, Hanna Jabłońska, A.H. Górscy, Teresa Cieplik-Bogusławska, rodzina Łopianowskich, P.T. Majewski, P.Z. Nowiński, Żołnierze Okręgu Nowogródzkiego i Zgrupowania Stołpeckiego AK. Tablice zostały początkowo zdeponowane na Jasnej Górze, aby ustrzec je przed skonfiskowaniem przez UB, a stamtąd, po otwarciu Muzeum AK, przewieziono je do Krakowa, odczyszczone i wyeksponowane na Ścianie Pamięci. Kopie kilku z nich zostały zawieszone w Panteonie Narodowym Żołnierzy Armii Krajowej Polskich Kresów Wschodnich znajdującym się w kościele p.w. św. Jadwigi Królowej w Krakowie.
W Muzeum znajdują się również makieta pomnika, który ma stanąć na placu Inwalidów.
Bibliografia: Uchwała Rady Miasta Krakowa CLV/348/00 z dnia 8 marca 2000; Uchwała Rady Miasta Krakowa CLV 677/2001; „Biuletyn Informacyjny” ŚZŻAK, Kraków 2002, nr 4/137; Sura Jan ps. „Szczepan”, Uroczystość nadania Muzeum Armii Krajowej w Krakowie imienia gen. Emila Fieldorfa „Nila”, „Biuletyn Informacyjny ŚZŻAK”, Kraków 2002, nr 4/137, s. 1 i n.
|
DO GÓRY ID: 12746 A:
|
|
327.
Wachlarz Armii Krajowej
ul. Wita Stwosza 12, Muzeum Armii Krajowej
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Materiał:
Wymiary:
Data odsłonięcia:
Inskrypcja: [od góry, wpisane w skrzydła orła w koronie i znak Polski Walczącej]: Wachlarz / Armia Krajowa / V Wilno IV Lida III Brześć II Równe I Lwów 1941 / 1943 / [na podstawie] Tarnopol Winnica / Płoskirów Żemerynka Zwiahel Żytomierz / Kijów Pińsk / Homel Dawidgródek Mińsk / Mozyrz Borysów / Krasław Orsza / Połock Jewel Dyneburg
|
DO GÓRY ID: 12747 A:
|
|
328.
Tablica w hołdzie żołnierzom AK Okręgu Wileńskiego
ul. Władysława Łokietka 60, kościół p.w. św. Jadwigi Królowej, Panteon
Autor:
Inicjator: Światowy Związek Żołnierzy AK Okręgu Wilno
Fundator: żołnierze AK Okręgu Wileńskiego
Wymiary:
Materiał: czarny granit, i plakieta brąz, ćwieki mocujące metal
Data odsłonięcia: 21 maja 2000
Inskrypcja: [centralnie u góry plakieta owalna, na niej znak Polski Walczącej i orzeł w koronie, w tle pomnik z góry Trzykrzyskiej oraz fronton katedry] w hołdzie żołnierzom okręgu wileńskiego / poległym na polu chwały, / pomordowanym i zamęczonym / w więzieniach i łagrach / o polskość ziemi wileńskiej [w prawym dolnym rogu znak Polski Walczącej na tarczy] // [do prawej] Żołnierze brygad / Okręgu Wileńskiego [Krzyż Armii Krajowej], [ćwieki mocujące ze znakiem Polski Walczącej]
Uwagi: tablicę odsłonił prezes Okręgu Wileńskiego ŚZŻAK Ludwik Świda, poświęcił ks. infułat Stanisław Małysiak.
Bibliografia: „Biuletyn Informacyjny” ŚZŻAK 2000, nr 6/115, s. 10 i n.; Sura, s. 74.
|
DO GÓRY ID: 14513 A:
329.
Muzeum Czynu Zbrojnego
os. Górali 23
Uwagi: Muzeum powstało w roku 1968. Posiada zbiory i eksponaty z okresu walk o niepodległość Państwa Polskiego 1914–1945. Główną atrakcję placówki stanowi stojący przed budynkiem radziecki czołg IS-2, uczestnik walk o Berlin, dar Wojska Polskiego dla Muzeum. W salach ekspozycyjnych zobaczyć można zdjęcia z przekazania czołgu IS-2 przez gen. Bronowickiego, oraz zdjęcia portretowe kombatantów, którzy służyli w Korpusie Pancernym II Armii Wojska Polskiego, a także fotografie portretowe darczyńców i organizatorów Muzeum, byłych pracowników Huty im. Lenina, którzy przyczynili się w latach 1968–1977 do rozwoju Muzeum. Ogółem zgromadzono 860 eksponatów.
Prezentowane są także: duża tablica z podświetlaną mapą z miejscowościami obozów śmierci i miejscami walk partyzantów w okresie okupacji w latach 1939–1942, oraz miejscowości, w których Wojsko Polskie walczyło o wolną Polskę na Wschodzie i Zachodzie; zasobnik lotniczy na broń i amunicję zrzucaną przez samoloty alianckie obsługiwane przez lotników polskich, angielskich i amerykańskich nad Puszczą Kampinoską, na Warszawę w czasie powstania, w okolicach Krakowa, Tarnowa i Dębicy; sztandar Legionów Józefa Piłsudskiego, marszałka Polski; mundury, uzbrojenie i oprzyrządowanie okrętu wojennego ORP „Sęp”; umundurowanie żołnierzy I Brygady Strzelców Dywizji Karpackiej; mundury (kobiecy i męski) Polskiej Armii na Zachodzie; mundur polskiego pilota wraz z wyposażeniem; śmigła z rozbitych niemieckich samolotów. sztandary oddziałów wojskowych, Kół Zbowidowskich z Krakowa i okolicy oraz sztandar Powstania Śląskiego; urny z ziemią z pól bitewnych, na których walczyli Polacy, a także z ziemią z obozów koncentracyjnych. Artystyczną ilustrację historii stanowi mozaika „Droga do Wolności” autorstwa Teresy Trzebiatowskiej;
Obecnie zbiorami opiekuje się Związek Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i byłych Więźniów Politycznych Koło przy Hucie im. Tadeusza Sendzimira (ISPAT Polska Stal oddział w Krakowie).
Bibliografia: Adamczewski, Kraków, s. 168; Encyklopedia Krakowa, s. 646; S. Pater, Nad ujściem Dłubni do Wisły, s. 38;
|
DO GÓRY ID: 12748 A:
330.
Panteon Narodowy Ściana Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej Polskich Kresów Wschodnich
ul. Władysława Łokietka 60, przedsionek dolnego kościoła p.w. św. Jadwigi Królowej
Uwagi: Staraniem środowisk kombatanckich, szczególnie Ogólnopolskiego Okręgu Żołnierzy Armii Krajowej Obszaru Lwowskiego im. „Orląt Lwowskich” oraz kombatantów 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej wkrótce po wybudowaniu kościoła, w latach 1984–1992 zostały wmurowane pierwsze tablice, poświęcone dowódcom i oficerom 27 WDP AK. Kolejne, upamiętniające dowódców i jednostki działające na terenach Kresów, były odsłaniane w latach następnych. Uzupełniają je symbole i obiekty związane z walką o niepodległość w latach 1939-1945 — brzozowe krzyże, hełmy, emblematy — oraz tablice upamiętniające walki o niepodległość w latach 1914—1918, a także Orlęta i harcerzy. Całości dopełniają obrazy, zarówno wotywne, jak i patriotyczne, oraz dokumenty i gabloty przedstawiające przebieg walk. Poszczególne obiekty zostały omówione w działach.
Bibliografia: Sura.
|
DO GÓRY ID: 12749 A:
331.
Kamień Wiary i Niepodległości (Obelisk Pamięci)
ul. Władysława Łokietka 60, obejście kościoła p.w. św. Jadwigi Królowej
Autor:
Inicjator: Ogólnopolski Okręg Żołnierzy Armii Krajowej Obszaru Lwowskiego im. Orląt Lwowskich w Krakowie, Środowisko Żołnierzy 27 DP AK, „Solidarność” PKS Kraków
Fundator: Ogólnopolski Okręg Żołnierzy Armii Krajowej Obszaru Lwowskiego im. Orląt Lwowskich w Krakowie, NSZZ „Solidarność” Przedsiębiorstwa Przewozu Towarów PKS w Krakowie
Wymiary:
Materiał: fragment Pomnika Grunwaldzkiego granit, płyta kamień, krzyż drewno, znak Polski Walczącej i Krzyż Armii Krajowej mosiądz
Data odsłonięcia: 19 lipca 1992
Inskrypcja: Z PAMIĘCIĄ I W HOŁDZIE POKONANYM / ALE NIEZWYCIĘŻONYM W WALCE / Z NAJEŹDŹCĄ HITLEROWSKIM I SOWIECKIM [znak Polski Walczącej] ŻOŁNIERZOM ARMII KRAJOWEJ [krzyż Armii Krajowej] NINIEJSZY GRANITOWY KAMIEŃ-OBELISK STAWIA SIĘ / NA BASTIONIE WIARY I NIEPODLEGŁOŚCI / NA DZIEDZIŃCU PRZED KOŚCIOŁEM PATRONALNO-GARNIZONOWYM / ŻOŁNIERZY AK POLSKICH KRESÓW WSCHODNICH / P.W. ŚW. JADWIGI KRÓLOWEJ / WRAZ Z URATOWANYMI ELEMENTAMI / GRANITOWEGO POMNIKA KRÓLA WŁADYSŁAWA JAGIEŁŁY / UFUNDOWANEGO W 1910 R. / A ZBURZONEGO PRZEZ HITLEROWSKIEGO OKUPANTA / W 1939 ROKU / ŻOŁNIERZE AK OBSZARU LWOWSKIEGO / ŚRODOWISKO ŻOŁNIERZY 27 WOŁYŃSKIEJ D.P. AK / KZ NSZZ „SOLIDARNOŚĆ” PPT PKS W KRAKOWIE KRAKÓW — ODSŁONIĘCIE I POŚWIĘCENIE — 19.VII.1992 R.
Uwagi: kamień umieszczony za tablicą pochodzi z Pomnika Grunwaldzkiego, zburzonego 1939 przez hitlerowców; kamień przechowali pracownicy Przedsiębiorstwa Przewozu towarów PKS w Krakowie. Tablicę odsłonił gen. bryg. Bohdan Zieliński oraz kpt. Stanisław Wasiuczyński, obrońca Lwowa z roku 1918, żołnierz gen. Maczka; poświęcił ją ks. prałat Jan Dziasek
Bibliografia: „Biuletyn Informacyjny” ŚZŻAK 1992, nr 7-8/20/21, s. 6; Żołnierze Wołynia…, s. 85.
|
DO GÓRY ID: 12750 A:
332.
Ściana Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej Polskich Kresów Wschodnich
ul. Władysława Łokietka 60, kościół p.w. św. Jadwigi Królowej, Panteon
Inskrypcja: PANTEON NARODOWY / ŚCIANA PAMIĘCI / ŻOŁNIERZY ARMII KRAJOWEJ / POLSKICH KRESÓW WSCHODNICH
Uwagi: W ściany przedsionka dolnej kaplicy kościoła św. Jadwigi Królowej staraniem Środowiska Żołnierzy Armii Krajowej Obszaru Lwowskiego w Krakowie wmurowano tablice upamiętniające bohaterów i wydarzenia okresu II wojny światowej na Kresach, obce reżimowej historii PRL. Znajdują się tu także gabloty z opisami wydarzeń i fotografiami oraz pamiątkowe hełmy. Ekspozycję uzupełniają krzyże brzozowe symbolizujące mogiły poległych. Najcenniejszym obiektem jest pochodząca ze Lwowa Matka Boża Opiekuńcza z Dzieciątkiem Jezus.
Bibliografia: (MAŁ) Jedyny panteon w Polsce, „Dziennik Polski” z 11 czerwca 1999; „Biuletyn Informacyjny” ŚZŻAK, 1992, nr 3/16, s. 12; 1996, nr 1/62, s. 16 i n.; 1996, nr 9/70, s. 14 i n.; 1996, nr 6/67, s. 11; 1998 nr 4/89; 2000, nr 5/114, s. 1-2; 2000, nr 6/115, s. 1-2, 8, 10, 19-20; 2000, nr 7/116, s. 1 i n.; 2000, nr 19/119; 2000, nr 10/119, s. 5 i n.; 2001, nr 6/127; 2001, 7/128; 2002, nr 6/139, s. 6, 14; Sura, s. 16, 56.
|
DO GÓRY ID: 12751 A:
|
|
333.
Odznaka pamiątkowa "Żołnierz Kresowy Armii Krajowej"
ul. Władysława Łokietka 60, kościół p.w. św. Jadwigi Królowej, Panteon
Autor projektu: Jerzy Czyżewski ps. „Zich”
Wykonawca: Lesław Krajniak ps. „Lesław”, Środowisko Żołnierzy AK Obszaru Lwowskiego w Bielsku-Białej
Inicjator: Związek Solidarności Polskich Kombatantów
Fundator:
Wymiary: 45 cm x 45 cm
Materiał: metal oksydowany
Data odsłonięcia: 17 września 1999
Inskrypcja: [stylizowana tarcza na krzyżu], [na górze] AK [poniżej orzeł w koronie stojący na znaku Polski Walczącej][pionowo z lewej] ŻOŁNIERZ [poziomo] 1939-1944 [pionowo z prawej] KRESOWY
Uwagi: oznaka kresowych żołnierzy AK Okręgów: Lwów „Lutnia”, Wilno „Wiano”, Nowogródek „Nów”, Polesie „Kwadra”, Wołyń „Pożoga”, Stanisławów „Strypa”, Tarnopol „Tarcza”, Topaz”
Bibliografia: Sura, s. 57.
|
DO GÓRY ID: 12752 A:
334.
Matka Boża Opiekuńcza z Dzieciątkiem Jezus
ul. Władysława Łokietka 60, kościół p.w. św. Jadwigi Królowej, Panteon
Autor: Luna Amalia Drexlerówna
Wykonanie: Andrzej Olbrycht
Projekt cokołu: Ryszard Czekajowski
Inicjator: Środowisko Żołnierzy Armii Krajowej Obszaru Lwowskiego
Fundator: ks. Jan Dziasek
Wymiary: figura wys. 74 cm
Materiał: figura kamień, litery napisu metal, tabliczki na cokole metal
Data odsłonięcia:
Inskrypcja [tabliczka górna, boczna ściana postumentu]: STATUA POWYŻSZA / ODNALEZIONA PO WOJNIE / W BIELSKU-BIAŁEJ/ I OCALONA W ROKU 1994 / DZIĘKI STARANIOM / KS. PRAŁATA JANA DZIASKA / KAPELANA KRESOWYCH / ŻOŁNIERZY AK / I UMIEJSCOWIONA / W PANTEONIE / NARODOWYM AK / KOŚCIOŁA / PATRONALNO-GARNIZONOWEGO / P.W. ŚW. JADWIGI KRÓLOWEJ / W KRAKOWIE R.P. 2000
Inskrypcja [tabliczka dolna, boczna ściana postumentu]: PROJEKT I MOD1EL STATUY: / ARTYSTKI RZEŹBIARKI / LUNY AMALII DREXLERÓWNY / WYKONANY WE LWOWIE / W 1926 R. / A PRZENIESIONY / Z MOD1ELU / W KAMIENNĄ / KOMPOZYCJĘ PRZEZ / ARTYSTĘ RZEŹBIARZA / ANDRZEJA ALBRYCHTA
Inskrypcja [tabliczka na froncie postumentu]: LWOWSKA / MATKA BOSKA OPIEKUŃCZA / Z DZIECIĄTKIEM JEZUS / STATUA OŁTARZA KAPLICY ORLĄT / NA CMENTARZU OBROŃCÓW LWOWA / „… MADONNO MATKO NASZA, / O ŚLICZNA GWIAZDO MIASTA LWOWA / — USTRZEŻ NAS TUŁACZY KRESOWYCH, BROŃ I OSŁANIAJ…”
Uwagi: statua Lwowskiej Matki Bożej Opiekuńczej z Dzieciątkiem Jezus autorstwa lwowskiej artystki Luny Amalii Drexlerówny, wykonana przez Andrzeja Albrychta, pochodząca z ołtarza głównego Kaplicy Orląt na Cmentarzu Obrońców Lwowa, wykupiona i poddana konserwacji dzięki staraniom ks. prałata Jana Dziaska, kapelana Ogólnopolskiego Okręgu Żołnierzy Armii Krajowej; historia figury i działalność ks. Dziaska zostały utrwalone na tablicach wmurowanych w boczne ściany cokołu.
Bibliografia: Sura.
|
DO GÓRY ID: 12753 A:
|
|
335.
Tablica inauguracyjna
ul. Władysława Łokietka 60, kościół p.w. św. Jadwigi Królowej, Panteon
Autor:
Inicjator: Żołnierze Środowiska 27 Wołyńskiej Dywizji / Armii Krajowej w Krakowie
Fundator: Żołnierze Środowiska 27 Wołyńskiej Dywizji / Armii Krajowej w Krakowie
Wymiary: 60 cm x 52 cm
Materiał: metal
Data odsłonięcia: 19 kwietnia 1998
Inskrypcja: ŻOŁNIERZE ŚRODOWISKA / 27 WOŁYŃSKIEJ DYWIZJI / ARMII KRAJOWEJ W KRAKOWIE / ORAZ / SYMPATYCY TEJ ORGANIZACJI / POD PATRONATEM PROBOSZCZA / KS. PRAŁATA JANA DZIASKA / ZAINICJOWALI UMIESZCZENIE TABLIC / PAMIĘCI WALK NA WOŁYNIU / POLESIU I LUBELSZCZYŹNIE // O. PŁK ADAM STUDZIŃSKI O.P. / PŁK JAN KUPRACZ „IKAR” / PPŁK FELIKS KASPROWICZ „SZCZUPAK” / PPŁK STEFAN SKOMIAŁ „POL” / MJR TADEUSZ ŚWIĄDER „WYTRWAŁY ŻUBR” / PPOR. ZOFIA KOWALSKA „ANKA” / PPOR. JAN URBAN „IGLICA” / ST. SIERŻ. ZDZISŁAW LECHOWICZ „ŻBIK” / SIERŻ. JANINA ŚWIĄDER „JASIA” / KPT. ZBIGNIEW ŚWIĄDER „ZBYSZEK” / ST. SZER. JAN BUGAJEWSKI „BAMBUS” / ST. SZER. BOLESŁAW KOPCZYŃSKI „BĄK” / SZER. WINCENTY KUNICZUK „ORZEŁ” / [z lewej w dole plakieta 27 WDP AK] ŻOŁNIERZE 27 WDP AK / AD 1998
Uwagi: tablicę poświęcił ks. Józef Rapan.
Bibliografia: „Biuletyn Informacyjny” ŚZŻAK 1999, nr 10, s. 12; Sura, s. 88.
|
DO GÓRY ID: 12754 A:
|
|
336.
Tablica upamiętniająca działalność Rady Jedności Narodowej
ul. Skarbowa 2, fasada siedziby Teatru „Groteska”
Autor inskrypcji: Stanisław Dąbrowa-Kostka
Inicjator: Stanisław Dąbrowa-Kostka, dr Maria Żychowska
Fundator: Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa
Wymiary:
Materiał: brąz
Data odsłonięcia: 5 lipca 2005
Inskrypcja: [centralnie u góry: orzeł w koronie] DECYZJA ROZWIĄZANIA SIĘ RADY NIE OZNACZA KAPITULACJI NARODU / CELE, KTÓRE POSTAWIŁY SOBIE STRONNICTWA POLSKI WALCZĄCEJ / SĄ NADAL NIEZMIENIONE. WYRAŻAMY GŁĘBOKIE PRZEKONANIE, ŻE STRONNICTWA TE NIE USTANĄ W WALCE / AŻ ZREALIZOWANY ZOSTANIE ICH WSPÓLNY POSTULAT / PEŁNEJ SUWERENNOŚCI POLSKI / I ICH DĄŻENIE DO RZECZYWISTEJ DEMOKRACJI W PAŃSTWIE POLSKIM / I W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH... // 5 LIPCA 1945 ROKU W TYM BUDYNKU / POD PRZEWODNICTWEM JERZEGO BRAUNA „ROGOWSKIEGO” / ODBYŁO SIĘ POSIEDZENIE WŁADZ / POLSKIEGO PAŃSTWA PODZIEMNEGO, / PODCZAS KTÓREGO PODJĘTA ZOSTAŁA DRAMATYCZNA DECYZJA / ROZWIĄZANIA RADY JEDNOŚCI NARODOWEJ / PAMIĘCI POLITYKÓW I ŻOŁNIERZY POLSKI PODZIEMNEJ / MIESZKAŃCY KRAKOWA / 2005 R. [u dołu, centralnie: znak Polski Walczącej na tarczy]
Uwagi: tablica odsłonięta w 60. rocznicę ustania działalności Rady Jedności Narodowej, poświęcona pamięci Polskiego Państwa Podziemnego.
Bibliografia: Adamczewski, Kraków, s. 273; Przewodnik, s. 359.
|
DO GÓRY ID: 12755 A:
337.
Tablica upamiętniająca Szpital PCK polskich jeńców wojennych
ul. Skarbowa 2, fasada narożnej kamienicy
Autor: Jerzy Popławski
Inicjator: Antoni Fugiel
Fundator: Miasto Kraków
Wymiary: 92 cm x 80 cm
Materiał: tablica sjenit, emblemat i litery brąz
Data odsłonięcia: 3 września 1984
Inskrypcja: [centralnie u góry orzeł na tarczy Amazonek] W BUDYNKU TYM MIEŚCIŁ SIĘ / OD 1 IX 1939 DO 15 VIII 1940 / SZPITAL PCK — POLSKICH JEŃCÓW WOJENNYCH / TU Z ODNIESIONYCH RAN ZMARLI / BACZYŃSKI ADAM — POR. REZ. LAT 31 / BRONIEK STANISŁAW / SZER. LAT 26 / BROLL HENRYK POR. REZ. LAT 26 / GŁOWACZ JÓZEF — POR. REZ. LAT 28 / KACZOR JAN / UŁAN LAT 26 / KRASOWSKI FRANCISZEK — PLUT. REZ. LAT 40 / PIETRZAK FELIKS — KAPRAL LAT 27 / DR WARCHAŁOWSKI JÓZEF — POR. REZ. LAT 39 / WOJNOWSKI BOLESŁAW — KAPRAL REZ. LAT 30 / CZEŚĆ ICH PAMIĘCI / OJCZYZNO MOJA, GDY CIĘ MOGĘ WSPIERAĆ / NIE ŻAL MI CIERPIEĆ, NIE ŻAL MI UMIERAĆ / SPOŁECZEŃSTWO MIASTA KRAKOWA [do prawej] WRZESIEŃ 1984 R.
Uwagi: Inicjator tablicy, Antoni Fugiel, prezes Związku Inwalidów Wojennych Zarząd Wojewódzki w Krakowie, na łamach „Przekroju” rozpoczął akcję upamiętnienia cierpień żołnierzy Września 1939, która zakończyła się odsłonięciem tablicy pamiątkowej.
Bibliografia: Czapczyńska, Inwentaryzacja, cz. III; Encyklopedia Krakowa, s. 977; A. Fugiel, Byłem pacjentem szpitala PCK, „Przekrój” 1980, nr 1856; idem, Szpital PCK, „Przekrój” 1984, nr 2057; Gąsiorowski, Kuler, s. 177 „Przekrój” 1980 nr 1850; D. Skibniewska, Pomagali pacjentom szpitala PCK, „Przekrój” 1980, z 14 XII.
|
DO GÓRY ID: 12756 A:
338.
Tablica upamiętniająca szpital Powstańców Warszawskich
ul. Grzegórzecka 20
Autor:
Inicjator: Klub Powstańców Warszawy
Fundator:
Wymiary:
Materiał:
|
DO GÓRY ID: 12757 A:
339.
Tablica upamiętniająca Polski Komitet Opiekuńczy Kraków-Miasto
ul. Kanonicza 18
Autor:
Inicjator: ZIW, Środowisko Byłych Więźniów Politycznych Obozów Koncentracyjnych, Okręgowa Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce
Fundator:
Wymiary:
Materiał:
Data odsłonięcia: 16 stycznia 1984, obecnie (VIII 2007) zdemontowana
Inskrypcja: W DOMU TYM / W LATACH 1939-1945 / MIAŁ SIEDZIBĘ / POLSKI KOMITET OPIEKUŃCZY / KRAKÓW-MIASTO // PAMIĘCI DZIAŁACZY PATRONATU / KRAKOWSKIEGO / KTÓRZY RATOWALI WIĘŹNIÓW / W LATACH TERRORU OKUPANTA HITLEROWSKIEGO
Uwagi: tzw. Polski Komitet Opiekuńczy, tzw. Patronat Krakowski — sekcja PCK, opiekująca się więźniami rozpoczął działalność w październiku 1939 r; opiekował się więźniami, osadzonymi w Krakowie oraz w obozach, a także członkami ich rodzin. Na czele Patronatu stał najpierw prof. Zenon Klemensiewicz, po nim Maria Zazulowa.
Bibliografia: Czapczyńska, Inwentaryzacja, cz. I; Gąsiorowski, Kuler, s. 42; Kronika Krakowa, s. 347; Pomnik Czynu Zbrojnego, s. 16; Przewodnik, s. 357; T. Wroński, Kronika okupowanego Krakowa, s. 42.
|
DO GÓRY ID: 12758 A:
|
|
340.
Tablica upamiętniając siedzibę Rady Pomocy Żydom "Żegota"
ul. Jagiellońska 11
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary:
Materiał: brąz
Data odsłonięcia: 2005
Inskrypcja: [centralnie u góry znak Polski Walczącej]: W TYM DOMU / W LATACH 1943-1945 / MIAŁA SIEDZIBĘ KONSPIRACYJNA / RADA POMOCY ŻYDOM „ŻEGOTA” / POLSKIEGO PAŃSTWA PODZIEMNEGO, KTÓREJ WIELE TYSIĘCY ŻYDÓW / ZAWDZIĘCZA PRZEŻYCIE ZAGŁADY / ZA CENĘ ŻYCIA TYSIĘCY POLAKÓW // MUZEUM ARMII KRAJOWEJ / TOWARZYSTWO IM. J. PIŁSUDSKIEGO / A.D. 2005 / [w lewym dolnym rogu:] IN THE YEARS 1943-1945 / THIS BUILDING HOUSED / THE SECRET HEADQUARTES / OF THE CRACOVIAN [w prawym rogu:] inskrypcja po hebrajsku
Uwagi: „12 III [1943] Powstał w Krakowie Komitet Pomocy Żydom, który niebawem podporządkował się warszawskiej Radzie Głównej Pomocy Żydom i przybrał nazwę Rada Pomocy Żydom (RPŻ) lub «Żegota»”, Wroński, Kronika, s. 258; Komitet tworzyli: przewodniczący Stanisław Dobrowolski „Staniewski”, sekretarz Władysław Wójcicki, skarbnik Aniela Dobrowolska, członkowie Tadeusz Seweryn „Socha”, Jerzy Matus, Maria Hochberger Mariańska, Janusz Strzałecki (za: Wroński, op. cit., s. 259).
Bibliografia: T. Wroński, Kronika.
|
DO GÓRY ID: 12759 A:
341.
Pomnik Żołnierzy Polski Walczącej
Bulwar Czerwieński k. ul. Powiśle / ul. Zwierzynieckiej
Autor: Bronisław Chromy
Autor inskrypcji na tarczach: Stanisław Dąbrowa-Kostka
Odlew: Marian Boruta, „Metaloplastyka”
Inicjator: Stanisław Dąbrowa-Kostka
Fundator: społeczeństwo
Wymiary:
Materiał: brąz, granit
Data odsłonięcia: 17 sierpnia 1992
Inskrypcje na tarczach: [1] pomnik / czynu zbrojnego / poświęcony / Żołnierzom / Polski Walczącej / Poległym / na wszystkich frontach / II wojny światowej [2] żołnierzom / Rzeczypospolitej Polskiej / straconym / prześladowanym / zmarłym / w czasach terroru / hitlerowskiego i stalinowskiego [3] bohaterom / Armii Krajowej
Uwagi: pomnik przedstawia trzy orły krążące wokół tarcz; na tarczach inskrypcje.
Bibliografia: Czapczyńska, Dokumentacja, t. II; „Dziennik Polski”, 21 grudnia 1989; J. Hennelowa, „Tygodnik Powszechny”, marzec 1987; „Informator” SŻAK 2005, nr 2 (94), nr 3 (95); „Informator” SŻAK 2007 nr 2 (102); Pomnik Czynu Zbrojnego.
|
DO GÓRY ID: 12760 A:
|
|
342.
Pomnik-mogiła partyzantów AK, BCh, AL Okręgu Krakowskiego
Cmentarz Rakowicki od strony ul. 29 Listopada, kwatera partyzantów, 96 b
Autorzy: Adam Baczyński, Andrzej Rey
Inicjator i koordynator budowy: Józef Fischer „Myśliński” z Baonu „Skała”
Fundator:
Patronat: Marek Birnfeld, dyr. Inwestycji Miejskich w Krakowie
Wymiary: pomnik w centrum mogiły wys. 500 cm
Materiał: piaskowiec
Data odsłonięcia:
Inskrypcje: [u stóp pomnika] [symbol Polski Walczącej] CI CO POLEGLI W WALCE / NIE GINĄ
[strona lewa:] 1939-1945 / AKCJE I POLA WALK ODDZIAŁÓW PARTYZANCKICH / OKRĘGU KRAKOWSKIEGO / ARMIA KRAJOWA / ODDZ. DYSPOZ. KG OSA-KOSA / KRAKÓW AKCJA KRUGER / BAT. „PARASOL” KEDYW W-WA / KRAKÓW AKCJA KOPPE 106 DP / BRZESKO NOWE-SIELEC-SKALBMIERZ-PIŃCZÓW-WOLICA-KOSZYCE-TRZYCISZ / KOZŁÓW-LASY SANCYGNIOWSKIE-GÓRY MIECHOWSKIE // SAM. BRYG. KAW. – 8 P.UŁ. / ZIELONA-WAWRZEŃCZYCE // BATALIONY CHŁOPSKIE / PODŁĘŻE – DZIAŁOSZYCE / GWARDIA LUDOWA PPS / KRAKÓW-BOREK FAŁĘCKI / KRAKÓW-LUBELSKA // CI CO POLEGLI W WALCE NIE GINĄ
[strona prawa:] 1939-1945 / AKCJE I POLA WALK / ODDZIAŁÓW PARTYZANCKICH OKRĘGU KRAKOWSKIEGO / ARMIA KRAJOWA / ODDZ. PART. „ŻELBET” ŁĘG K. KRAKOWA-SIECIECHOWICE-MIECHÓW / BARBARKA K. SKAŁY-PORĘBA ZAWADKA-KOTOŃ K. MYŚLENIC / „HARNAŚ” / KOJSZÓWKA / „OLZA” / MALINOWE POLICA-BABIA GÓRA-ROKICINY-ŁĄTOWNIA / GRONIE-CHABÓWKA-MAKÓW PODH.-BYSTRA PODH. / ZUBRZYCA DOLNA NA ORAWIE / „1 PSD” / OCHOTNICA-SZCZAWA-OBWÓD MYŚLENICE-WIŚNIOWA / LIPNIK-ZASAŃ-KAMIONNIK / „SKAŁA” / PIECZONOGI-ZŁOTY POTOK K. CZĘSTOCHOWY / ZARYSZYN-MOCZYDŁO-SADKI-DROBLIN / „GROM” / SIEDLEC-SKALBMIERZ / „BŁYSKAWICA” / JAWORNIK K. MYŚLENIC / ARMIA LUDOWA / ODDZIAŁ PART. WARYŃSKIEGO / CZERNA-IZDEBNIK-CZERNICHÓW / „GŁOWACKIEGO” / ŻARNOWIEC-LASY CHROBERSKIE-PORĘBA
Uwagi: inskrypcje umieszczono po obu stronach monumentu stojącego w centrum mogiły poległych w II wojnie żołnierzy AK, BCh, AL; nazwiska wypisane na okalającym mogiłę obmurowaniu; mauzoleum powstało 1945. Na cokole pomnika partyzanta z brzegu mogiły nie ma inskrypcji.
Uwagi: Wielu spośród żołnierzy licznych na Ziemi Krakowskiej oddziałów partyzanckich walczących w latach okupacji hitlerowskiej poległo w walce, zostało zamordowanych w więzieniach, obozach i na miejscach straceń. Po zakończeniu wojny prochy ich ekshumowano i przeniesiono do wspólnej mogiły. Większość spoczywających tu poległych to AKowcy.
Spoczywają tu m.in.: Barski-Brzeski Ryszard „Szary”, kapitan AK, 17 maja 1943; Bauchwerger Fryderyk „dr Murek”, lat 32, AL, 14 listopada 1943; Biskupek Zbigniew „Wiktor”, sierżant podchorąży Zgrupowania „Żelbet” AK, 28 listopada 1944; Bochnak Leopold „Piotr”, pułkownik, zastępca dowódcy 106 DP AK; Borzycki Jan „Bogda”, Zgrupowanie „Żelbet” AK; Czajka Władysław „Monte”, lat 28, batalion „Skała” AK, 1 listopada 1944; Czarnota Andrzej „Jastrząb”, podporucznik batalionu „Skała” AK, 11 września 1944; Czarnota Michał „Mrówka”, chorąży batalionu „Skała” AK, 11 września 1944; Czopek Mieczysław „Bystry”, lat 19, batalion „Skała” AK, 4 listopada 1944; Dylewski Janusz, AK; Fiszer Jan „Łęczyc”, podporucznik batalionu „Skała” AK, 11 września 1944; Gara Alfons „Błysk”, podporucznik batalionu „Skała” AK, 30 sierpnia 1944; Jakubowski Leon „Ryś”, porucznik AK, 19 stycznia 1945; Josse Jerzy „Szary”, chorąży batalionu „Skała” AK, 30 sierpnia 1944; Kardasiński Kazimierz „Pik”, podporucznik batalionu „Skała” AK; Kmita Piotr „Zygmunt”, lat 27, porucznik batalionu „Skała” AK, 11 września 1944; Korbel Artur „Bicz”, kapitan Zgrupowania „Żelbet” AK, 28 listopada 1944; Korzeniowski Jan „Waga”, kapitan Zgrupowania „Żelbet” AK, 28 listopada 1944; Kosowski Franciszek „Tadek”, AL; Lasota Mieczysław „Jerzy”, podporucznik batalionu „Skała” AK, 30 sierpnia 1944; Leżański Kazimierz „Szpak”, lat 18, batalion „Skała” AK, 1 listopada 1944; Lodowski Ryszard „Magiera”, podporucznik 8 pułku ułanów AK, lipiec 1944; Ludyga Kazimierz „Monika”, lat 20, batalionu „Skała” AK, 4 listopada 1944; Lacek Eugeniusz „Twardy”, lat 26, plutonowy AK, 23 września 1944; Marszałek Zbigniew „Ursus”, podporucznik batalionu „Skała” AK, 30 sierpnia 1944; Morawski Franciszek, AK; Morawski Józef, AK; Mroziński Henryk, podchorąży AK; N. Jadwiga, AL; Pałka Władysław „Strug”, AL; Pękalski Józef, plutonowy Zgrupowania „Żelbet” AK, 28 listopada 1944; Płachno Kazimierz „Kos”, Zgrupowanie „Żelbet” AK; Pogorzelski Paweł „Hugo”, kapral Zgrupowania „Żelbet”, 28 listopada 1944; Popławska, AL; Przybylski Stanisław, batalion „Skała” AK; Beńkowska, AL; Skrzypczyk Ireneusz „Ren”, kapitan Zgrupowania „Żelbet” AK, 11 grudnia 1944; Skucha Bolesław „Bystry”, AL; Smykał Jan „Kamień”, chorąży batalionu „Skała” AK; Strzyżowski Ryszard „Gozdawa”, plutonowy Zgrupowania „Żelbet” AK, 28 listopada 1944; Szaraniawski Jan „Romek”, AL; Szolesta Józef „Silny”, AL; Szwaja Franciszek „Siekiera”, AL; Świątek Stanisław, porucznik AL; Wajda Wojciech „Odwet”, pułkownik, dowódca 6 DP AK; Walczak Bonifacy „Topola”, Zgrupowanie „Żelbet” AK; Wańkowski Ryszard „Tatar”, podporucznik batalionu „Skała” AK, 11 września 1944; Wegscheider Leszek „Orzeł II”, lat 16, z AK; Wiatr Narcyz „Zawojna”, pułkownik BCh; Wilczyński Adam „Wilk”, chorąży batalionu „Skała” AK, 11 września 1944; Wójcik Jerzy „Skowronek”, lat 20, batalion „Skała” AK, 4 listopada 1944; Zarembowicz „Odrowąż”, chorąży batalionu „Skała” AK, 11 września 1944; Zdebska Anna, AK; Zdebski Julian „Jankiel”, chorąży batalionu „Skała” AK, 11 września 1944; Zdebski Zygmunt „Alf”, lat 19, batalion „Skała” AK, 1 listopada 1944; Żytkowski Jan, plutonowy AL; „Antipow-Antonow”, chorąży batalionu „Skała” AK, 11 września 1944; „Igor”, AL; „Kanarek”, lat 20, batalion „Skała” AK, 4 listopada 1944; „Orlik”, podporucznik batalionu „Skała” AK, 11 września 1944; „Polonia-Twardy”, AK; „Twardy”, porucznik AL; „Włodek”, kapitan AL
Bibliografia: Czapczyńska, Dokumentacja; „Dziennik Polski” 1945 nr 311, nr 313; Gąsiorowski, Kuler, s. 156-159; Władysław Dudek „Lenard”, Pamięci poległych „Skałowców” wyd. „Skała” AK Kraków 1990 (skrypt); Rozmus „Buńko”, Pamięć zakuta; Kartoteki MHmK; Przewodnik, s. 359
|
DO GÓRY ID: 12761 A:
|
|
343.
Pomnik upamiętniający żołnierzy AK i cichociemnych poległych w walce z policją niemiecką
ul. Szafrańska / Centralna (Łęg)
Autor:
Inicjator:
Fundator: firma Prefabet Kraków
Wymiary: płyta 80 cm x 80 cm
Materiał: obelisk granit; płyta brąz
Data odsłonięcia: płyta 30 sierpnia 1962, pomnik 8 maja 1980 [G, K] 1979
Inskrypcja: [na głównej tablicy:] [z lewej strony znak Polski Walczącej] SKOCZEK SPADOCHRONOWY / PPOR. „GOLF” / BRONISŁAW KAMIŃSKI / SKOCZEK SPADOCHRONOWY PPOR. „POWIŚLAK” WŁODZIMIERZ LECH / SKOCZEK SPADOCHRONOWY PPOR. „JELITO” JÓZEF WĄTRÓBSKI / SZER. „CHRYSTIAN” / LESZEK KOROL / SZER. „TYGRYS” ZYGMUNT SZEWCZYK / SZER. „WALIGÓRA” HENRYK WALCZAK / ŻOŁNIERZE ARMII KRAJOWEJ / ZGRUPOWANIA „ŻELBET” KRAKÓW / POLEGLI 8 MAJA 1944 / W WALCE Z ODDZIAŁAMI / ŻANDARMERII NIEMIECKIEJ [na bloku poniżej] PODCZAS AKCJI 8 MAJA 1944 R. / PONIOSŁY ŚMIERĆ OSOBY CYWILNE / ANNA STACHOWICZ LAT 50 / ELEONORA TYNOR LAT 75 / KAZIMIERZ TYNOR LAT 13 [na podstawie:] PREFABET KRAKÓW 1979
Bibliografia: Czapczyńska, Dokumentacja, t. III; S. Dąbrowa Kostka, W okupowanym Krakowie; Gąsiorowski, Kuler s. 270; „Głos Nowej Huty” 1983 nr 19, s. 9; kartoteka żołnierzy konspiracji MHmK; J. Niemczycki „Janczar”, w: Drogi cichociemnych, Londyn 1961; M. Oleksy, Niewielu słyszało o jego śmierci, „Za Wolność i Lud”, 1989, nr 18/5; S. Pater, Nad ujściem Dłubni do Wisły, s. 30-31; Przewodnik, s. 363 (płyta).
|
DO GÓRY ID: 12762 A:
|
|
344.
Pomnik gen. Augusta Fieldorfa "Nila"
al. 3 Maja 5, Park Jordana
Autor: Wojciech Siek
Inicjator: Towarzystwo Przyjaciół Parku im. dra Henryka Jordana
Fundator:
Wymiary:
Materiał: postument kamień, popiersie brąz
Data odsłonięcia: 11 listopada 2007
Inskrypcja: GENERAŁ / AUGUST / FIELDORF / „NIL” / 1895 – 1953
|
DO GÓRY ID: 12763 A:
345.
Pomnik Bronisława Czecha
al. Jana Pawła II 78, przed siedzibą AWF
Autor: Bronisław Chromy
Inicjator:
Fundator:
Materiał: głaz: granitowy, popiersie: brąz; podstawa betonowa
Data odsłonięcia: 1988
Inskrypcja: Bronisław Czech
Uwagi: Bronisław Czech, narciarz, wielokrotny mistrz Polski w konkurencjach klasycznych i alpejskich, trzykrotnie reprezentował Polskę na zimowych igrzyskach olimpijskich w latach 1928-1937, taternik, szybownik, ratownik górski, po wybuchy wojny aktywnie działał w konspiracji (był m.in. kurierem na Węgry). Aresztowany w maju 1940 roku, zginął w obozie koncentracyjnym w Auschwitz-Birkenau (5 czerwca 1944). W 1967 odznaczony pośmiertnie przez Radę Państwa Krzyżem Walecznych.
Od 1946 roku w Zakopanem rozgrywane są międzynarodowe zawody narciarskie o Memoriał Bronisława Czecha i Heleny Marusarzówny. Jego imię nosi Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie.
Bibliografia: Adamczewski, Kraków, s. 215; Czapczyńska, Dokumentacja, t. I; Rożek, Przewodnik,, s. 560.
|
DO GÓRY ID: 12764 A:
|
|
346.
Tablica upamiętniająca działalność Organizacji Orła Białego
ul. Św. Krzyża 1
Autor inskrypcji: Stanisław Dąbrowa-Kostka
Inicjator: Stanisław Dąbrowa-Kostka, ZIW
Fundator: Rzemieślnicza Spółdzielnia „Technoplastyka” w Krakowie
Wymiary: 40 cm x 60 cm
Materiał: tablica: kamień barwy ciemnoszarej (sjenit); ćwieki mocujące: żelazo
Data odsłonięcia: 11 XI 1984
Inskrypcja: [centralnie u góry orzeł z emblematem Strzelca na tarczy Amazonek] W TYM DOMU / MIEŚCIŁA SIĘ / KOMENDA GŁÓWNA / ORGANIZACJI ORŁA BIAŁEGO / POWOŁANEJ 23 WRZEŚNIA 1939 R. / DO WALKI Z HITLEROWSKIM OKUPANTEM / W 45-TĄ ROCZNICĘ / // RZEMIEŚLNICZA S-NIA / „TECHNOPLASTYKA // ODDZIAŁ ZIW-PRL / KRAKÓW-ŚRÓDMIEŚCIE
Uwagi: tablica została umieszczona na kamienicy, w której mieściła się Komenda Główna Organizacji Orła Białego, dowodzonej przez , zakonspirowanego jako właściciel mieszczącego się w budynku składu węgla „Węgloblok”
Bibliografia: Czapczyńska, Inwentaryzacja, cz. II; Gąsiorowski, Kuler, s. 57; K. Pluta-Czachowski, Organizacja Orła Białego. Zarys genezy, organizacji i działalności, Warszawa 1987; Pomnik Czynu Zbrojnego, s. 17; Przewodnik, s. 357.
|
DO GÓRY ID: 12765 A:
|
|
347.
Tablica pamięci żołnierzy Okręgu Krakowskiego poległych w latach 1939-1945
Rynek Główny, Bazylika Mariacka, kaplica M.B. Częstochowskiej
Autor:
Autor tekstu i układ:
Wykonanie tablicy: Fabryka Z.B.M. i A. im. Zieleniewskiego w Krakowie (nieodpłatnie)
Inicjator: płk Ludwik Muzyczka
Fundator: b. żołnierze Okręgu Kraków AK
Wymiary: 60 cm x 40 cm
Materiał: brąz
Data odsłonięcia: ok. 1976
Inskrypcja: ŻOŁNIERZOM / ARMII KRAJOWEJ / OKRĘGU KRAKOWSKIEGO / POLEGŁYM I ZAMORDOWANYM / W OBRONIE OJCZYZNY / W WALCE / Z NAJEŹDŹCĄ HITLEROWSKIM / W LATACH 1939-1945 [w prawym rogu znak Polski Walczącej]
Uwagi: Starania o umieszczenie tablicy płk Ludwik Muzyczka „Benedykt” rozpoczął wraz z Stanisławem Porębskim, żołnierzem AK i „Stasią” — łączniczką Kedywu i Batalionu Skała w latach 1970.
Bibliografia: Przewodnik, s. 359; Rozmus „Buńko”, Pamięć zakuta, s. 83-84.
|
DO GÓRY ID: 12766 A:
|
|
348.
Tablica upamiętniająca bojowników Batalionu "Skała"
ul. Loretańska 11, krużganki loretańskie kościoła OO. Kapucynów
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary:
Materiał: marmur
Data odsłonięcia: wrzesień 1999
Inskrypcja: [znak Polski Walczącej] DLA UCZCZENIA PAMIĘCI ŻOŁNIERZY / KEDYWU KRAKOWSKIEGO OKRĘGU / ARMII KRAJOWEJ / I SAMOD1ZIELNEGO BATALIONU / PARTYZANCKIEGO „SKAŁA” AK / KTÓRZY W IMIĘ HASŁA / „BÓG – HONOR – OJCZYZNA” / WALCZYLI O WOLNOŚĆ POLSKI / Z HITLEROWSKIM OKUPANTEM / W LATACH 1939-1945 / TABLICĘ TĘ UFUNDOWALI KOLEDZY / W WALKACH POLEGŁO 38 / PARTYZANTÓW, 15 ZOSTAŁO RANNYCH / BOŻE SPRAW BY TRUD, KREW I ŚMIERĆ / TYCH MŁODYCH KRAKOWSKICH / PARTYZANTÓW NIE BYŁY DAREMNE / I NIE POSZŁY W ZAPOMNIENIE / KRAKÓW, WRZESIEŃ 1999 R.
|
DO GÓRY ID: 12767 A:
|
|
349.
Tablica konspiracyjnej wytwórni granatów "Montownia 4"
ul. Paulińska 28, fasada kamienicy
Autor tekstu i układ: Czesław Skrobecki
Wykonanie tablicy: zakład kamieniarski „Granit”
Inicjator: Związek Inwalidów Wojennych Kraków-Śródmieście
Fundator:
Wymiary: ok. 100 cm x ok. 60 cm
Materiał: kamień o barwie ciemnoszarej [sjenit]
Data odsłonięcia: 10 października 1983
Inskrypcja: [znak Polski Walczącej] W TYM BUDYNKU W LOKALACH FIRMY / „HYDRAULIK” / W CZASIE OKUPACJI NIEMIECKIEJ / W LATACH 1942-1944 / MIEŚCIŁA SIĘ KONSPIRACYJNA / WYTWÓRNIA GRANATÓW POD KRYPTONIMEM / „MONTOWNIA NR. 4” PRACUJĄCA DLA POTRZEB ODDZIAŁÓW / KRAKOWSKIEGO OKRĘGU ARMII KRAJOWEJ / ZA TĘ DZIAŁALNOŚĆ / ZOSTALI ZAMORDOWANI / PRZEZ OKUPANTA WSPÓŁWŁAŚCICIELE FIRMY / A ZARAZEM KIEROWNICY „MONTOWNI” / BRONISŁAW MAKOWSKI „DAGO” / JAN SOCHA „URSO” ORAZ ŻOŁNIERZ MONTOWNI / JAN MAKOWSKI „JANUSZ” // KRAKÓW 10 X 1983
Uwagi: tablica upamiętnia działalność żołnierzy należących do siatki wytwórni granatów ręcznych i pistoletów maszynowych „sten”, zakonspirowanej w krakowskim Okręgu Armii Krajowej pod kryptonimem „Ubezpieczalnia”. Wytwórnia pistoletów maszynowych mieściła się przy ul. Mogilskiej 97.
Bibliografia: Czapczyńska, Inwentaryzacja, cz. II; „Dziennik Polski” z 11 X 1983; Gąsiorowski, Kuler, s. 77; Pomnik Czynu Zbrojnego, s. 14-15; Przewodnik, s. 358.
|
DO GÓRY ID: 12768 A:
|
|
350.
Tablica konspiracyjnej fabryki broni „Montownia 5”
ul. Mogilska 97, elewacja frontowa na prawo od wejścia ówczesnej siedziby firmy „Polmozbyt”
Autor tekstu i układ: Czesław Skrobecki
Wykonanie tablicy: zakład kamieniarski „Granit”
Inicjator: Związek Inwalidów Wojennych Kraków-Śródmieście, prezes Śródmiejskiego Oddziału ZBoWiD
Fundator: firma „Polmozbyt”
Wymiary: 60 cm x 80 cm (59 x 69 cm)
Materiał: kamień o barwie ciemnoszarej [sjenit]
Data odsłonięcia: 10 października 1983
Inskrypcja: [znak Polski Walczącej] / W TYM BUDYNKU FIRMY SYPNIEWSKI / I JAKUBOWSKI W CZASIE OKUPACJI / NIEMIECKIEJ W LATACH 1942-1944 / CZYNNA BYŁA KONSPIRACYJNA FABRYKA / BRONI ARMII KRAJOWEJ POD KRYPTONIMEM / MONTOWNIA NR 5 / W KTÓREJ WYTWARZANO PISTOLETY / MASZYNOWE „POLSKI STEN” NA POTRZEBY / WALKI Z NAJEŹDŹCĄ. / OFIARĄ TEJ DZIAŁALNOŚCI PADŁ / INŻ DOMINIK JURA PS. „DUDEK” / KIEROWNIK TEJ WYTWÓRNI / ZAMORDOWANY PRZEZ GESTAPO / W MAJU 1944 R.
Kraków 10.X.1983 r.
Uwagi: tablica upamiętnia działalność żołnierzy należących do siatki wytwórni granatów ręcznych i pistoletów maszynowych [Gąs., Kul: Dom Handlowy Sypniewski i Jakubowski], zakonspirowanej w krakowskim Okręgu Armii Krajowej pod kryptonimem „Ubezpieczalnia”
Bibliografia: Czapczyńska, Inwentaryzacja, cz. II; „Dziennik Polski” z 11. X 1983; Gąsiorowski, Kuler, s. 74; S.M. Jankowski, „Steny” z ulicy Mogilskiej; idem, „Steny” biją celnie; kartoteki MHmK; Pomnik Czynu Zbrojnego, s. 14-15; Przewodnik, s. 358.
|
DO GÓRY ID: 12769 A:
|
|
|
|
