Uwagi: kwatera 146 żołnierzy Armii Kraków, pochowanych w trzech mogiłach zbiorowych i 53 indywidualnych; nad mogiłami pomnik.
W mogiłach spoczęli: Ablewicz Stanisław lat 43; Andruszczyszyn Wasyl lat 30, luty 1941; Augustyniak Marcin lat 32, szeregowy, styczeń 1941;Bączkowski Julian lat 23, podchorąży, 1 maja 1945; Bagiński Bolesław lat 23, podchorąży, marzec 1945; Bagiński Jan lat 32; Bartosik Jan lat 26, szeregowy, 1940; Bąk Jan 1939; Benis Ludwik, 1 września 1939; Bialik Józef wrzesień 1939; Bicz Jan lat 36; Bielewicz Czesław lat 28, podporucznik, luty 1941; Bilarski Jan, 4 września 1939; Bryszewski Kazimierz lat 42, szeregowy, maj 1940; Burkat Antoni, styczeń 1940; Burowski Józef, 24 lutego 1945; Butrymowski Jan, lat 30, szeregowy, marzec 1941; Cepuch Julian lotnik, 19 września 1939; Chmielewski Adam lat 36, szeregowy, grudzień 1944; Chromiec Aleksander lat 26, starszy szeregowy, grudzień 1940; Czub Józef lat 43, luty 1941; Dziędziora Józef lat 29, podchorąży; Czechowicz Franciszek, wrzesień 1939; Gadowski Marian, podporucznik, wrzesień 1939; Galuch Dominik, 13 marca 1945; Giemza Józef lat 24, szeregowy, wrzesień 1939; Głowacz Józef wrzesień 1939; Gołda Wincenty lat 30 .szeregowy, wrzesień 1939; Gościniak Władysław lat 26, kapral; Grabowski Józef, wrzesień 1939; Gross Alojzy, wrzesień 1939; Gryś Władysław, 10 lutego 1945; Guszcza Paweł lat 28, szeregowy, luty 1941; Harężlak Jan lat 30, szeregowy, listopad 1939; Humeniuk Jan, 1939; Iwareczko Piotr, 29 marca 1945; Jakielski Antoni lat 30, szeregowy; Jakubiec Józef, 24 lutego 1945; Janecki Feliks lat 46, chorąży; Jezulewicz Józef lat 19, kapral, maj 1945; Jung Mikołaj, 13 lutego 1945; Kaczanowski Onufry lat 45, kapitan, czerwiec 1945; Kahl Józef, 1 września 1939; Kartlewicz Karol, 9 lutego 1945; Karwat Stefan, 4 września 1939; Kącik Piotr lat 38, szeregowy, sierpień 1942; Kłosowski Bolesław lat 27, szeregowy; Kobiałka Edward, 1939; Konior Franciszek lat 27, kanonier, październik 1939; Kopela Władysław, wrzesień 1939; Komis Jakub, 1 września 1939; Korwielle Eustachio, 19 sierpnia 1945; Kot Mieczysław, 1939; Kotliński Stanisław, 1939; Kowalski Franciszek lat 35, szeregowy, listopad 1940; Kowalski Tadeusz lat 26, szeregowy, kwiecień 1941; Kozioł, 1939; Kozłowski Bronisław lat 28, kapral, grudzień 1940; Kożuch Szymon, szeregowy; Kraśny Rudolf, 12 kwietnia 1945; Król Zdzisław, 25 marca 1945; Kruczek Franciszek lat 25, szeregowy, listopad 1939; Kruk Tadeusz lat 22, szeregowy, maj 1945; Krzyżak Franciszek, lotnik, 1 września 1939; Kubik, 1939; Kuchnia Stanisław lat 22, szeregowy, 1940; Kukian Stanisław lat 40, szeregowy; Kuleczka Henryk, 6 kwiecień 1945; Kuźla Wilhelm, 1 wrzesień 1939; Kwiatkowski Marian, 1939; Kwiatkowski Tadeusz lat 26, kapral, wrzesień 1939; Lachowicz, 1939; Lisicki Józef lat 43, starszy sierżant, grudzień 1941; Łabaj Józef, wrzesień 1939; Łapczyński Ludwik, wrzesień 1939; Machnik Rudolf lat 33, podoficer; Makulec Henryk lat 33, podoficer; Margulec Bolesław lat 34, marzec 1944; Michalczyk Wacław, wrzesień 1939; Michuta Jan, lotnik, 1 września 1939; Mielec Zdzisław, wrzesień 1939; Migas Henryk lat 34, szeregowy; Moniak Bolesław lat 24, marzec 1945; Moskwa Franciszek lat 32, listopad 1941; Możejko Edward lat 27, szeregowy, marzec 1941; Namaszyński Stefan lat 33, szeregowy, 1940; Napierała Ludwik lat 33, szeregowy, marzec 1941; Nowotarski Zenon lat 53, oficer; Oleskow Grzegorz lat 32, szeregowy, czerwiec 1942; Paluchowski Władysław lat 34, kapitan, wrzesień 1941; Pieczyrak Władysław lat 29, szeregowy, sierpień 1941; Pietras Marian lat 45, kapral, październik 1939; Pietrzak Antoni lat 30, kapral; Pietrzak Feliks, 1939; Pilch Stanisław lat 38, starszy szeregowy, styczeń 1940; Piłat Bolesław lat 24, szeregowy, marzec 1941; Piorunowski Zygmunt lat 33, szeregowy, lipiec 1942; Piszczan Klemens lat 23, szeregowy, październik 1939; Piszczek Szymon lat 42; Poczaj Oleksy lat 23, szeregowy, maj 1941; Podgórski Tadeusz lat 57, podpułkownik; Prochal Nikodem, 1939; Próżniak Józef lat 30, lipiec 1942; Przychodzień Mieczysław lat 30, maj 1945; Raczyński Adam, 21 wrzesień 1939; Ratajczak Władysław lat 36, kapral, listopad 1940; Rawicki Wacław lat 32, szeregowy, wrzesień 1939; Rejzer Józef lat 26, szeregowy, wrzesień 1939; Rokicki Stanisław, kapitan, 18 wrzesień 1939; Rutkowski Jerzy, 3 wrzesień 1939; Ryba Stanisław lat 30, szeregowy; Ryszka Marian, 1 wrzesień 1939; Sadowski Michał, szeregowy, kwiecień 1945; Selilak Jakub lat 28, szeregowy, maj 1941; Sieńkowski Stanisław, 9 marzec 1945; Siwek Jan lat 31, szeregowy, październik 1941; Skrybant Michał lat 40, sierżant, listopad 1941; Smyk Józef lat 38, kapral, październik 1939; Sołtywski Stefan lat 24, szeregowy, marzec 1941; Staśnik Romuald lat 40, szeregowy, kwiecień 1941; Stefanowicz Stanisław, 1939; Stelmachowski Lech lat 27, podporucznik; Stróż Franciszek lat 33, kanonier, maj 1941; Szal Władysław lat 31; Szarota Józef lat 45, kapitan; Szary Stefan lat 31, podporucznik; Szołutko Aleksander lat 24, starszy szeregowy, grudzień 1940; Śmiały Józef lat 31, szeregowy, wrzesień 1939; Tarnowski Tadeusz, 24 kwietnia 1945; Tausz Józef lat 26, starszy szeregowy, październik 1940; Tlałka Jan lat 45, ogniomistrz; Trombach Wilhelm lat 24, szeregowy, grudzień 1939; Tryzub Jan lat 36, marzec 1941; Twardoch Stanisław lat 31, szeregowy, grudzień 1939; Tycman Jan lat 21, podchorąży; Ulewski Włodzimierz lat 30, kanonier, grudzień 1940; Wawrynowicz Teodor, 1 października 1939; Wenner Franciszek lat 22, szeregowy, październik 1939; Wiecheć Władysław, wrzesień 1939; Wieczak Jan, 2 luty 1940; Wierzbowski Zbigniew lat 32, kapral Wiłeś Władysław, 25 kwiecień 1945; Wito Maksymilian, wrzesień 1939; Wojnarowski Bolesław, 1939; Wójcik Franciszek, 21 październik 1939; Wójcik Jan lat 25, szeregowy, październik 1939; Zajączkowski Jan, 24 luty 1945; Zasada Stanisław lat 24, szeregowy, 1940; Zawierucha Wacław lat 28, kanonier, październik 1940; Żołądź Zygmunt lat 23, szeregowy, listopad 1939

Bibliografia: Gąsiorowski, Kuler, s. 89-94; księgi cmentarne; Przewodnik, s. 359; Rożek, Przewodnik, s. 452; W. Steblik, Armia Kraków.

Uwagi: 1 września 1939 roku polscy urzędnicy pocztowi i przypadkowo obecni w gmachu Poczty Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku Polacy ofiarnie bronili budynku przed hitlerowcami; poddali się, gdy najeźdźcy podpalili wpompowaną do piwnic benzynę. Lista obrońców Poczty Polskiej w Gdańsku:
Polegli 1 września 1939: inż. Konrad Guderski (ur. 19 lutego 1900), ppor., dowódca obrony; Leon Marszałkowski (ur. 11 kwietnia 1904), ekspedient; dr Jan Michoń (ur. 1 czerwca 1888), p.o. dyrektora Poczty Polskiej; Stanisław Rekowski (ur. 17 września 1900), ekspedient; Bronisław Szulc (ur. 3 października 1910), pocztylion; Józef Wąsik (ur. 8 lipca 1904), naczelnik UPT; NN; NN;
zmarli w szpitalu miejskim na skutek ran i oparzeń: Erwina Barzychowska (16 października 1929 — 20 października 1939), wychowanica dozorcy; Bernard Binnebesel (20 maja 1893 — 4 września 1939), asystent; Stefan Cywiński ( 29 maja 1907 — 2 września 1939), asystent; Alojzy Franz (17 lutego 1905 — 5 września 1939), asystent; Józef Nitkowski (15 czerwca 1885 — 31 października 1939), kontroler; Jan Pipka (20 lipca 1872 — 2 września 1939), dozorca domu;
rozstrzelani na Zaspie, prawdopodobnie 5 października 1939: Jan Banaszkowski (ur. 17 października 1904), pocztylion; Władysław Bazgier (ur. 22 kwietnia 1911), st. asystent; Stefan Bączkowski (ur. 4 stycznia 1906), pocztylion; Heliodor Becker (ur. 3 lipca 1904), asystent; Alojzy Bela (ur. 9 czerwca 1899), pocztylion; Andrzej Binkowski (ur. 11 listopada 1902), pocztylion; Florian Budziak (ur. 1 października 1911), pocztylion; Maksymilian Cygalski (ur. 17 września 1900), st. asystent; Jan Ellwardt (ur. 3 listopada 1905), ekspedient; Alfons Flisykowski (ur. 22 września 1902), podreferendarz; Kazimierz Gdaniec (ur. 17 stycznia 1907), kierowca; Konrad Grotha (ur. 26 lipca 1906), pocztylion; Jan Klimek (ur. 20 września 1889), st. ekspedient; Franciszek Klinkosz (ur. 22 grudnia 1899), ekspedient; Władysław Koprowiak (ur. 21 maja 1897), st. asystent; Franciszek Krause (ur. 13 sierpnia 1900), pocztylion; Władysław Koprowiak (ur. 21 maja 1897), st. asystent; Franciszek Kuntz (ur. 24 czerwca 1907), pocztylion; Wojciech Kurkowski (ur. 24 kwietnia 1893), ekspedient; Augustyn Lis (ur. 27 listopada 1900), st. pocztylion; Franciszek Magulski (ur. 2 września 1904), st. ekspedient; Bernard Majewski (ur. 7 grudnia 1900), st. pocztylion; Franciszek Mionskowski (ur. 13 września 1897), st. pocztylion; Jan Nowak (ur. 4 lutego 1890), kierownik oddziału; Stefan Nowakowski (ur. 21 sierpnia 1901), ekspedient; Kazimierz Orzechowski (ur. 23 listopada 1915), asystent; Brunon Piełowski (ur. 29 sierpnia 1902), kierowca; Sylwester Płoszyński (ur.7 grudnia 1906), pocztylion; Ignacy Połom (ur. 6 lipca 1898), st. ekspedient; Aleksander Racki (ur. 14 października 1903), ekspedient; Franciszek Rąbca (ur. 4 stycznia 1904), ekspedient; Kazimierz Rogaczewski (ur. 25 marca 1903), ekspedient; Józef Rzepka (ur. 25 listopada 1899), st. ekspedient; Leon Schreiber (ur. 5 września 1912), mł. pocztylion, delegowany; Ignacy Sikorski ur. 23 października 1895), kierownik referatu; Józef Strzelecki (ur. 15 marca 1887), st. ekspedient; Leonard Wiśniewski (ur. 2 stycznia 1904), ekspedient; Piotr Teshmer (ur. 16 listopada 1894), kancelista I klasy PKP; zbiorowy grób ofiar egzekucji odnaleziono przypadkowo w 1991; prochy zostały przeniesione na Cmentarz Ofiar Hitleryzmu.
Wojnę przeżyli: Andrzej Góralski (ur. 21 lipca 1910), asystent; Franciszek Mielewczyk (ur. 2 grudnia 1910), kierowca; Władysław Milewczyk (ur. 2 maja 1901), kierowca; Augustyn Młyński (ur. 25 listopada 1905), st. pocztylion; Małgorzata Pipka, dozorczyni (aresztowana, do 1943 więziona w gdańskich więzieniach i obozach Gdańska; zmarła w 1963. W 1999 Rada Miasta Gdańska przyznała obrońcom Poczty Polskiej (łącznie 56 osobom) pośmiertnie tytuły Honorowych Obywateli Miasta Gdańska. Rodziny skazanych wygrały w Lubece proces o uniewinnienie.
W Krakowie Obrońców Poczty Polskiej w Gdańsku upamiętniono także tablicą umieszczoną w Szkole Podstawowej nr 34 przy ul. Urzędniczej.

Bibliografia: Adamczewski, Kraków, s. 216; Czapczyńska, Dokumentacja, t. III; Gąsiorowski, Kuler, s. 316; Przewodnik, s. 366.

Uwagi: Komandor Franciszek Dąbrowski (17 kwietnia 1904 Budapeszt — 24 kwietnia 1962 Kraków) we wrześniu 1939 był zastępcą dowódcy obrony Westerplatte (w stopniu kapitana); od 2 września dowodził obroną placówki. Wojnę spędził w niewoli. Po wyjściu z oflagu wrócił do czynnej służby — od sierpnia 1945 jako szef sztabu Samodzielnego Batalionu Morskiego, przemianowanego na Kadrę Marynarki Wojennej, od stycznia 1947 mianowany komendantem ośrodka szkolenia grup ochronno-propagandowych w stopniu komandora porucznika; od 1949 szef Biura Dowódcy Marynarki Wojennej w Gdyni. W 1950, chory na gruźlicę, został uznany za inwalidę wojennego i przeniesiony do rezerwy; znalazł się w b. trudnej sytuacji bytowej. Pod koniec życia, od roku 1958, mieszkał w kamienicy przy ul. F. Szopena 20. Odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem za Odrę, Nysę i Bałtyk i Odznaką Grunwaldzką. W Krakowie upamiętnia go także tablica umieszczona na fasadzie budynku przy ul. Szopena 20.

Bibliografia: Adamczewski, Kraków, s. 274.

Uwagi: Komandor Franciszek Dąbrowski (17 kwietnia 1904 Budapeszt — 24 kwietnia 1962 Kraków) we wrześniu 1939 był zastępcą dowódcy obrony Westerplatte (w stopniu kapitana); od 2 września dowodził obroną placówki. Wojnę spędził w niewoli. Po wyjściu z oflagu wrócił do czynnej służby — od sierpnia 1945 jako szef sztabu Samodzielnego Batalionu Morskiego, przemianowanego na Kadrę Marynarki Wojennej, od stycznia 1947 mianowany komendantem ośrodka szkolenia grup ochronno-propagandowych w stopniu komandora porucznika; od 1949 szef Biura Dowódcy Marynarki Wojennej w Gdyni. W 1950, chory na gruźlicę, został uznany za inwalidę wojennego i przeniesiony do rezerwy; znalazł się w b. trudnej sytuacji bytowej. Pod koniec życia, od roku 1958, mieszkał w kamienicy przy ul. F. Szopena 20. Odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem za Odrę, Nysę i Bałtyk i Odznaką Grunwaldzką.

Bibliografia: Czapczyńska, Inwentaryzacja, cz. III; Z. Flisowski, Westerplatte; Gąsiorowski, Kuler, s. 245; M. Wańkowicz, Westerplatte; „Za Wolność i Lud” 1988 nr 39.

Uwagi: Adam Epler (1 grudnia 1891 Lwów — 24 października 1965 Londyn), oficer WP, pośmiertnie mianowany generałem brygady (1991). Na czas wojny płk Adam Epler został dowódcą OZ 20 DP w Słonimiu; zorganizował zgrupowanie w sile prawie pełnej dywizji piechoty, które następnie walczyło pod dowództwem gen. Franciszka Kleeberga w SGO „Polesie” jako 60 DP Rez. „Kobryń”. Wraz ze swą dywizją walczył pod Kockiem, a jego udział w tej bitwie uznawany jest jako wybitny. Po złożeniu broni 6 października 1939 płk Epler dostał się do niewoli niemieckiej; Niemcy pozwolili mu zatrzymać szablę. Przebywał w obozie przejściowym w Dęblinie, potem w Radomiu, skąd zbiegł. W Krakowie jako „Kobylański” działał w konspiracyjnej Organizacji Orła Białego w Krakowie. Zagrożony aresztowaniem, przez Słowację, Węgry i Bałkany przedostał się na Bliski Wschód, gdzie do końca grudnia 1940 dowodził stacjonującą wówczas w Egipcie Legią Oficerską. Po wojnie osiadł w Londynie, gdzie zmarł. Odznaczony m.in. Virtuti Militari i czterokrotnie Krzyżem Walecznych.

Bibliografia: „Biuletyn Informacyjny” Środowiska Żołnierzy AK Obszaru Lwowskiego w Krakowie im. 5 DP „Dzieci Lwowskie”, rok II, 1/14, styczeń 1992, s. 4; Marecki.

Uwagi: 1 września 1939 roku polscy urzędnicy pocztowi i przypadkowo obecni w gmachu Poczty Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku Polacy ofiarnie bronili budynku przed hitlerowcami; poddali się, gdy najeźdźcy podpalili wpompowaną do piwnic benzynę. Pocztowcy, którzy przeżyli oblężenie, zostali skazani na karę śmierci. W wyniku wieloletnich starań rodzin skazanych sąd w Lubece przeprowadził rewizję nadzwyczajną procesu i orzekł uniewinnienie (1995).
Lista obrońców Poczty Polskiej w Gdańsku:
Polegli 1 września 1939: inż. Konrad Guderski (ur. 19 lutego 1900), ppor., dowódca obrony; Leon Marszałkowski (ur. 11 kwietnia 1904), ekspedient; dr Jan Michoń (ur. 1 czerwca 1888), p.o. dyrektora Poczty Polskiej; Stanisław Rekowski (ur. 17 września 1900), ekspedient; Bronisław Szulc (ur. 3 października 1910), pocztylion; Józef Wąsik (ur. 8 lipca 1904), naczelnik UPT; NN; NN;
zmarli w szpitalu miejskim na skutek ran i oparzeń: Erwina Barzychowska (16 października 1929 — 20 października 1939), wychowanica dozorcy; Bernard Binnebesel (20 maja 1893 — 4 września 1939), asystent; Stefan Cywiński ( 29 maja 1907 — 2 września 1939), asystent; Alojzy Franz (17 lutego 1905 — 5 września 1939), asystent; Józef Nitkowski (15 czerwca 1885 — 31 października 1939), kontroler; Jan Pipka (20 lipca 1872 — 2 września 1939), dozorca domu;
rozstrzelani na Zaspie, prawdopodobnie 5 października 1939: Jan Banaszkowski (ur. 17 października 1904), pocztylion; Władysław Bazgier (ur. 22 kwietnia 1911), st. asystent; Stefan Bączkowski (ur. 4 stycznia 1906), pocztylion; Heliodor Becker (ur. 3 lipca 1904), asystent; Alojzy Bela (ur. 9 czerwca 1899), pocztylion; Andrzej Binkowski (ur. 11 listopada 1902), pocztylion; Florian Budziak (ur. 1 października 1911), pocztylion; Maksymilian Cygalski (ur. 17 września 1900), st. asystent; Jan Ellwardt (ur. 3 listopada 1905), ekspedient; Alfons Flisykowski (ur. 22 września 1902), podreferendarz; Kazimierz Gdaniec (ur. 17 stycznia 1907), kierowca; Konrad Grotha (ur. 26 lipca 1906), pocztylion; Jan Klimek (ur. 20 września 1889), st. ekspedient; Franciszek Klinkosz (ur. 22 grudnia 1899), ekspedient; Władysław Koprowiak (ur. 21 maja 1897), st. asystent; Franciszek Krause (ur. 13 sierpnia 1900), pocztylion; Władysław Koprowiak (ur. 21 maja 1897), st. asystent; Franciszek Kuntz (ur. 24 czerwca 1907), pocztylion; Wojciech Kurkowski (ur. 24 kwietnia 1893), ekspedient; Augustyn Lis (ur. 27 listopada 1900), st. pocztylion; Franciszek Magulski (ur. 2 września 1904), st. ekspedient; Bernard Majewski (ur. 7 grudnia 1900), st. pocztylion; Franciszek Mionskowski (ur. 13 września 1897), st. pocztylion; Jan Nowak (ur. 4 lutego 1890), kierownik oddziału; Stefan Nowakowski (ur. 21 sierpnia 1901), ekspedient; Kazimierz Orzechowski (ur. 23 listopada 1915), asystent; Brunon Piełowski (ur. 29 sierpnia 1902), kierowca; Sylwester Płoszyński (ur.7 grudnia 1906), pocztylion; ; Ignacy Połom (ur. 6 lipca 1898), st. ekspedient; Aleksander Racki (ur. 14 października 1903), ekspedient; Franciszek Rąbca (ur. 4 stycznia 1904), ekspedient; Kazimierz Rogaczewski (ur. 25 marca 1903), ekspedient; Józef Rzepka (ur. 25 listopada 1899), st. ekspedient; Leon Schreiber (ur. 5 września 1912), mł. pocztylion, delegowany; Ignacy Sikorski ur. 23 października 1895), kierownik referatu; Józef Strzelecki (ur. 15 marca 1887), st. ekspedient; Leonard Wiśniewski (ur. 2 stycznia 1904), ekspedient; Piotr Teshmer (ur. 16 listopada 1894), kancelista I klasy PKP; przeżyli obronę Poczty Gdańskiej i uniknęli egzekucji: Andrzej Góralski (ur. 21 lipca 1910), asystent; Franciszek Mielewczyk (ur. 2 grudnia 1910), kierowca; Władysław Milewczyk (ur. 2 maja 1901), kierowca; Augustyn Młyński (ur. 25 listopada 1905), st. pocztylion; Małgorzata Pipka, dozorczyni (aresztowana, do 1943 więziona w więzieniach i obozach na terenie Gdańska; zmarła w 1963).
Zbiorowa mogiła ofiar egzekucji została przypadkowo odnaleziona w 1991; prochy zostały przeniesione na Cmentarz Ofiar Hitleryzmu. Rada Miasta Gdańska przyznała obrońcom Poczty Polskiej (łącznie 56 osobom) pośmiertnie tytuły Honorowych Obywateli Miasta Gdańska (1999).

Bibliografia: Przewodnik, s. 362; „Dziennik Polski” 1971 nr 141; Gąsiorowski, Kuler, s. 253; D. Schenk, Poczta Polska w Gdańsku. Dzieje pewnego niemieckiego zabójstwa sądowego, Gdańsk 1999; B. Zwarra, Gdańsk 1939, Gdańsk 2002

Uwagi: tablica upamiętnia najsłynniejszego robotnika przymusowego, Karola Wojtyłę — papieża Jana Pawła II, który pracował w Zakładach Sodowych Solvay w latach 1940-1944.
Na lewym polu tablicy, pod przdstawieniem budynków fabryki Solvay, daty 1940-1944 — lata pracy Jana Pawła II w Solvayu: Karol Wojtyła został zatrudniony 11 października 1940 jako robotnik w kamieniołomach na Zakrzówku, a od lata 1941 do sierpnia 1944 pracował w oczyszczalni wody przy kotłowni. Na centralnym polu płaskorzeźbiony portret Jana Pawła II. Po prawej herb papieski, pod nim data wyboru ks. kard. Karola Wojtyły na papieża: 16.X.1978.

Bibliografia: J. Adamczewski, Jan Paweł II, [w:] Mała encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Wanda, Kraków 1997, s. 373-374; Banaś, Fijałkowska, Miejsca Pamięci, s. 35; W. Bieńkowski, Życie kulturalne Krakowa w latach 1978-1998, [w:] Biblioteka i informacja naukowa w komunikowaniu, Wydawnictwo UJ, Kraków 2000, s. 179-189; M. Cholewka, Przez Podgórze na Watykan, Kraków 1998, s. 271; Gąsiorowski, Kuler, s. 313; K. Kisiel, Tablice pamiątkowe o sławnych ludziach, Kraków 1984, s. 28; Materiały Komisji Historycznej ZIW Kraków-Śródmieście; M. Rożek, Przewodnik po zabytkach Krakowa, s. 573; R. Tekieli, Śladami Karola Wojtyły papieża Jana Pawła II po Krakowie, Kraków.

Uwagi: Adam Stefan kardynał Sapieha (1867 Krasiczyn —1951 Kraków), doktor praw i teologii; jako zwierzchnik Kościoła w okupowanej Polsce przeciwstawiał się niemieckiej polityce eksterminacji ludności, współpracował z ruchem oporu, przewodniczył pracom Rady Głównej Opiekuńczej, organizował pomoc m.in. dla krakowskich naukowców.

Bibliografia: Czapczyńska, Dokumentacja, t. II; Gąsiorowski, Kuler, s. 214; B. Kroll, Rada Główna Opiekuńcza; Księga Sapieżyńska, t. I-II, Kraków 1986; L. Kubik, Kardynał Sapieha w okresie okupacji, „Tygodnik Powszechny” 1967 nr 25; Rożek, Przewodnik, s. 254.

Inskrypcja: za sprawiedliwość walcz dla duszy / swojej i bij się za prawdę aż do śmierci, a Bóg za ciebie zwalczy / nieprzyjaciół twoich // [centralnie krzyż równoramienny] // Za wiarę i Ojczyznę ofiarę z życia złożyli kapelani archidiecezji krakowskiej / w latach 1939-1945 // Ks. Archutowski Józef prof. U.J. 31.8.44 w Powstaniu Warszawskim / Ks. Bukowski Leopold prob. w Krzeczowie ok. 15.4.45 w Mittelbau / Ks. Czubin Franciszek 23.6.43 w Krzeczowie / Ks. Dańkowski Piotr wik. w Zakopanem 3.4.42 w Oświęcimiu Ks. Dercz Władysław katech. w Borku Fałęckim 18.2.42 w Oświęcimiu Ks. Dobiasz Ignacy S.D.B. wik. w Krakowie-Dębnikach 27.6.41 w Oświęcimiu Ks. Droździk Piotr prób. w Kościelisku 23.8.42 w Dachau Ks. Fedko Kazimierz wik. w Mszanie Dolnej w lutym 44 w Krakowie Ks. Góralik Jan dziekan i prób. w Podwilku 26.10.42 w Dachau Ks. Grabski Leon wik. w Gdowie 9.3.42 w Oświęcimiu Ks. Kopijasz Józef prob. w Straconce 30.8.42 w Oświęcimiu Ks. Korczak Adam prób. w Klikuszowej 4.9.39 w Staromieściu koło Rzeszowa / Ks. Kotulecki Franciszek prób. w Starej Wsi 21.1.41 w Dachau Ks. Krywult Zygmunt prob. w Drogini 9.10.45 w Gehrden Ks. Krzak Wilhelm wik. w Wróblowicach 10.8.42 w Dachau. Ks. Kszewski Franciszek prob. w Wróblowicach 11.2.42 w Dachau Ks. Kysela Jan notariusz Kurii Metropolitalnej 2.3.42 w Oświęc. Ks. Lenart Andrzej emeryt 16.5.43 w Mauthausen-Gusen Ks. Leśniak Andrzej wik. w Wróblowicach 19.12.41 w Dachau Ks. Luzar Marian katech. w Trzebini, Naczelny Kapelan Z.H.P. 15.9.39 w Równem Ks. Mazerski Jan S.D.B. prof. Wydz. Teol. 31.8.44 w Powstaniu Warszawskim Ks. Mączyński Władysław katech. w Białej, adm. w Borku Fałęckim 30.1.42 w Oświęcimiu Ks. Morawski Marian T.J. prof. U.J. 8.9.40 w Oświęcimiu Ks. Mol Władysław prob. w Krakowie Prądniku Czerwonym 28.10.42 w Oświęcimiu / Ks. Mrajca Stefan prob. w Ryczowie 2.9.42 w Dachau / Ks. Mroczek Ludwik S.D.C. katech. w Krakowie Dębnikach 5.7.42 w Oświęcimiu / Ks. Paciorek Franciszek adm. w Spytkowicach 5.3.43 w Oświęcimiu ks. Przywara Piotr wik. w Olszówce 20.3.45 w Dachau Ks. Rosenblatt Stanisław wik. w Krakowie 4.5.42 w Oświęcimiu Ks. Rosner Rudolf wik. w Krakowie 15.3.42 w Oświęcimiu Ks. Salamucha Jan doc. U.J. w sierpniu 44 w Powstaniu Warszawskim Ks. Selwa Marian katech. w Sułkowicach 21.8.44 w Sulzhaim Ks. Sosin Józef prób. w Chochołowie 17.2.41 w Dachau Ks. Stabrawa Józef dziekan i prob. w Mszanie Dln 17.8.42 Dachau Ks. Stopczak Marian kapelan W.P. 19.11.42 w Dachau Ks. Stuglik Stefan rez. w Bobrku 17.12.43 w Dachau Ks. Suchoń Władysław prob. w Kozach 28.3.42 w Dachau Ks. Sznajdrowicz Ferdynand prob. w Lipowej 18.1.40 w Katowicach Ks. Swierć Jan S.D.B. prob. w Krakowie Dębnikach 27.6.41 w Oświęcimiu / Ks. Szott Franciszek wik. w Białym Dunajcu 24.9.41 Oświęcim / Ks. Targosz Stanisław kapelan W.P. 30.6.44 w Monte San Giusto Italia / Ks. Tokarz Stanisław O.R. prob. w Kamieniu 17.1.45 w Borku Fałęc. Ks. Wądrzyk Antoni prob. w Lubniu w grudniu 44 w Gross-Rosen Ks. Wojciechowski Kazimierz S.D.B. wik. w Krakowie Dębnikach 27.6.41 w Oświęcimiu Ks. Wybraniec Józef S.D.B. katech. w Krakowie Dębnikach 23.7.41 w Oświęcimiu / Ks. Ziemiański Michał kapelan W.P. 13.11.42 w Dachau Ks. Ziółkowski Michał kapelan W.P. w marcu 40 w obozie Ks. Żeliwski Stanisław prob. w Stryszowie 3.2.43 w Oświęcimiu / Klerycy: Dębicki Eugeniusz 2.7.42 w Oświęcimiu Filipek Jan 6.2.42 w Oświęcimiu / Kozicki Stanisław 8.4.45 w Kasince Małej / Kufel Wojciech 23.3.42 w Oświęcimiu / Zachuta Szczęsny w maju 44 w Krakowie // Przez Matkę Twoją Chryste / daj im dojść do palmy zwycięstwa

Bibliografia: Gąsiorowski, Kuler, s. 182 i n.

Uwagi: tablicę poświęcono następującym braciom: Bajewski Antoni, KL Auschwitz; Bartosik Pius, KL Auschwitz; Błochno Anastazy, w bombardowanej Dzisnej; Chudzik Kasjan, bombardowanym Niepokalanowie; Deperas Wilhelm, rozstrzelany w Rawie Mazowieckiej; Dorniak Teogoniusz, rozstrzelany w Klimonach; Drzewiecki Emilian, rozstrzelany w Łodzi; Filip Teodor, rozstrzelany w Skarżysku; Gałek Kazimierz, rozstrzelany w Skarżysku; Gołucha Anatol, rozstrzelany w Skarżysku; Gordon Luliusz, w bombardowanym Zgierzu; Grodzki Hugolin, rozstrzelany w Skarżysku; Gruszka Maciej, w KL Mauthausen; Grzelak Sylwester, w KL Dachau; Guz Innocenty, w KL Sachsenhausen; Haczela Pelegryn, rozstrzelany w Stanisławowie; Jamróg Henryk; Jaskólski Fryderyk, w bombardowanym Łukowie; Jędrzejewski Pankracy, w bombardowanym Niepokalanowie; Kisluk Izydor, rozstrzelany w Dąbrowie Grodzieńskiej; Klimczak Dionizy, rozstrzelany w Grodnie; Kłoczko Abundancjusz, rozstrzelany w Harasymowiczach; Kolbe Maksymilian, w KL Auschwitz; Konieczny Andrzej, w bombardowanym Niepokalanowie; Kosiorek Szczepan, rozstrzelany w Stanisławowie; Kotynia Józef, w bombardowanej Lubowli; Kowalczyk Serwacy, w bombardowanych Stawcach; Makowski Szymon, w Zweibrücken; Markowski Dariusz, w bombardowanym Niepokalanowie; Mirocha Julian, na Pomorzu; Możejko Albert, w Sieradzu; Neugebauer Łukasz, rozstrzelany w Skarżysku; Onoszko Konstanty, rozstrzelany w Słonimiu Pelc Euzebiusz, w KL Auschwitz Pisarek Marceli, w bombardowanym Niepokalanowie Podhorecki Bonawentura, w KL Auschwitz Prątnicki Mariusz, w bombardowanym Skarżysku Puchała Achilles, rozstrzelany w Rawie Mazowieckiej Robak Amatus, rozstrzelany w Chodakowie; Skoczylas Rafał, KL Auschwitz; Sobolewski Pacyfik, rozstrzelany w Rudzie Jaworowskiej; Sowa Celestyn, w bombardowanych Stawcach; Stawarz Jan, rozstrzelany w Skarżysku; Stępień Herman, rozstrzelany w Borowikowszczyźnie; Szymański Andrzej, w bombardowanym Niepokalanowie; Śmigiel Alojzy, rozstrzelany w Skarżysku; Trojanowski Tymoteusz, KL Auschwitz; Wiśniowski Mirokles, rozstrzelany w Rawie Ruskiej; Wójcik Remigiusz, rozstrzelany w Stanisławowie; Zbytniewski Cyprian, KL Dachau; Żukowski Bonifacy, KL Auschwitz.

Bibliografia: Archiwum klasztorne; Gąsiorowski, Kuler, s. 210 i n.; Przewodnik, s. 360.

Uwagi: przed 11 listopada 1939 przyszło do furty kilku nieznajomych ludzi, którzy poprosili o Mszę św. w intencji Ojczyzny. Intencja została przyjęta. Następnego dnia obcy wrócili, już w hitlerowskich mundurach, w asyście żołnierzy. Aresztowali wszystkich obecnych w domu XX Jezuitów. Kościół został zamknięty, klucze zabrało Gestapo. W czasie rewizji, która trwała dwa dni, zabrano cały dobytek: paramenty i szaty liturgiczne, srebra, sprzęty itd. Następnie w klasztorze został założony niemiecki szpital, który działał do końca wojny. Księża, którzy uniknęli aresztowania, zamieszkali na mieście.
Tablicę poświęcił podczas wizytacji klasztoru Najp. O. Generał Piotr Arrupe.
Tablica składa się z trzech płyt o nieco różnej barwie; także litery na dolnych tablicach mają nieco różną barwę.

Bibliografia: Gąsiorowski, Kuler, s. 50-51; Przewodnik, s. 357; informacja ks. Edward Stoch, 2007.

Uwagi: po obu stronach tablicy umieszczone zostały portrety zamordowanych karmelitów, w gablotach poniżej umieszczono pamiątki — korespondencję obozową, oraz wydawnictwa.

Bibliografia: A. Urbański OC, Duchowni w Dachau, Kraków, 1945; Fr. Korszyński bp, Jasne promienie w Dachau, Poznań 1985; V. Redemptus, OC, Falher Hilary Januszewski, w: „Carmel in the World”, 1991, vol. XXX, 3; M. Fernando, OC, Carmelitas en Dachau, w: „Escapulario del Carmen”, t. 90, 1994.

Bibliografia: Gąsiorowski, Kuler, s. 23; kartoteki MHmK; Przewodnik, s. 356.

Uwagi: aresztowani pod zarzutem kolportowania ulotek OO. Salezjanie zostali wywiezieni do Auschwitz; większość spośród z nich zginęła. Ks. Józef Kowalski, który zginął w obronie różańca, został beatyfikowany. Obecnie toczy się proces rogatoryjny sześciu innych salezjanów — ofiar Auschwitz.

Bibliografia: Banaś, Fijałkowska, Miejsca Pamięci, s. 10; Gąsiorowski, Kuler, s. 294; J. Krawiec, Cierpieć i być wzgardzonym. Błogosławiony ks. Jóef Kowalski, Kraków 1999; Przewodnik, s. 365.

Uwagi: tablicę odsłonił gen. bryg. Bohdan Zieliński, poświęcił ks. prałat Jan Dziasek.

Bibliografia:„Biuletyn Informacyjny ” ŚZŻAK 1997, nr 6/79, s. 20; Sura, s. 80.

Uwagi: →patrz tablica OO. Augustianów.

Bibliografia: Banaś, Fijałkowska, Miejsca Pamięci, s. 109-110.

Uwagi:

Bibliografia: „Dziennik Polski”

Uwaga: Tablica została zamontowana na budynku przy ul. ks. Franciszka Blachnickiego, aby przybliżyć mieszkańcom postać księdza — działacza niepodległościowego.

Bibliografia: „Dziennik Polski”

Bibliografia: Gąsiorowski, Kuler, s. 94; „Informator” ŚZŻAK 1995 nr 1-4.

Bibliografia: „Gazeta Krakowska” 2000, 15 września; JPK, Katyńska Pieta, „Nasz Dziennik” 2000, 14 września; J. Korzeń, Pamięć Narodowa, Wydawnictwo Towarzystwa Pamięci Narodowej im. Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego w Krakowie, jako kolejna edycja Biuletynu „Pamięć Narodowa” nr 18/2001, Kraków 2001; info: prof. Czesław Dźwigaj.

Uwagi: RIP: requiescant in pace (łac.): niech spoczywają w spokoju.

Bibliografia: Gąsiorowski, Kuler, s. 197 (jako tablica „ofiar NKWD”); „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1991 nr 2.

Bibliografia: Czapczyńska, Inwentaryzacja…, cz. I; A.R. Małecki, Akademickie tablice męczeństwa, „Dziennik Polski” 1998 nr 257 z 2 listopada; A. Bolewski, H. Pierzchała, Martyrologia profesorów Akademii Górniczej w hitlerowskich więzieniach i obozach koncentracyjnych, s.

Bibliografia: Czapczyńska, Inwentaryzacja…, cz. II

Uwagi: 195 tabliczek z nazwiskami; centralnie między nimi ikona Matki Boskiej Kozielskiej oraz data: 1940; trzy oszklone punkty z ziemią i pamiątkami z grobów pomordowanych,

Bibliografia: Archiwum kościoła św. Agnieszki, sygn. H, 12; „Gazeta Wyborcza” 1991 nr 257; Gąsiorowski, Kuler, s. 16; Gruczyński, Zbiory, s. 96; Lista Katyńska; „Dziennik Polski”

Uwagi: 13 tabliczek ułożonych w trzy kolumny

Bibliografia: Archiwum kościoła św. Agnieszki, sygn. H, 13; Gruczyński, Zbiory, s. 96.

Uwagi: obraz przedstawia rzeźbę Matki Boskiej Kozielskiej dłuta Tadeusza Adama Zielińskiego

Bibliografia: Gruczyński, Zbiory, s. 127.

Uwagi: Habliński (1887 — kwiecień 1940 Starobielsk), profesor Akademii Górniczej

Bibliografia: Gąsiorowski, Kuler, s. 248.

Uwagi: Komitet Uczczenia Pamięci Tragicznej Śmierci Spalenia śp. Walentego Badylaka uczcił tablicą wmontowaną w płytę Rynku przy studzience, do której przykuł się Walenty Badylak protestując przeciw zakłamaniu wokół zbrodni katyńskiej; od chwili samospalenia w miejscu tym składano kwiaty i palono znicze.

Bibliografia: (MM) Przy studzience Badylaka. Tablica wróciła, „Dziennik Polski”; (mad) W miejscu samospalenia Walentego Badylaka. Tablica wróciła; RR, Studzienka Walentego Badylaka. Z cembrowiną, „Gazeta Wyborcza” [„Gazeta w Krakowie”] 2002, z 13 marca.

Uwagi: Na terenie starego fortu hitlerowcy dokonywali zbiorowych egzekucji na więźniach, głównie z więzienia Montelupich i św. Michała. Pierwsza egzekucja miała miejsce 14 listopada 1939 r., rozstrzelano wtedy 15 osób, w tym 3 kobiety. Kolejne ustalone daty egzekucji to: 14 XII 1939, 14 I 1940, około 20 I 1940, 29 III 1940, 6 VI 1940, 29 VI 1940, 2 VII 1940, 4 VII 1940, 7 XI 1940, 12 III 1941, 7 XI 1941. Ofiary chowano na miejscu zbrodni.
Podczas badań przeprowadzonych od 15 X do 6 XII 1945 odkryto 29 grobów kryjących zwłoki 440 pomordowanych. Ustalono wówczas nazwiska straconych: Banet Mieczysław, Bicz Emil, Biedacha Henryk, Biela Julian, Bieleś Czesław, Bilińska Jadwiga, Biliński Wacław, Bochenek Michał, Burda Piotr, Burtan Antoni, Burtan Kazimierz, Chudy Włodzimierz, Chudy Wojciech, Chułkowski Albin, Chyla Józef, Czeladzin Anatol, Czernek Józef, Czort Bolesław, Dutkiewicz Adam, Dutkiewicz Kazimierz, Dyląg Władysław, Dziadowszczyk Stanisław, Englender Mojżesz Aron, Filek Mieczysław, Fiszman Maksymilian (vel Jan Ostrowski), Frasik Antoni, Fraś Karol, Frączek Wincenty, Gębicki Jan, Gębicki Marian, Golonka Stanisław, Goławiecki Jan, Goławiecki Józef, Gorączko Antonina, Gorączko Jerzy, Gorączko Zofia, Góral Franciszek, Gródecki Zbigniew, Gromasiak Herasem, Gross Mendel Mychel, Gryma Adam, Gryma Andrzej, Harmala Józef, Hochoł Michał, Hołuj Stanisław, Hosaja Wojciech, Iwańciów Włodzimierz, Jabłoński Jan, Jakubowski Mieczysław, Janik Józef, Janowski Czesław Adam, Janta Józef, Jędraszczak Stanisław, Jędrzejowski Stanisław, Kaczmarczyk Włodzimierz, Kadula Franciszek, Kalisz Tadeusz, Kamyczek Józef, Karwański Bolesław, Katarzyński Czesław, Kiebzak Wincenty, Kładni Wiktor, Kłosowski Andrzej, Kobiela Andrzej, Kobrzyński Roman, Kołodziejczyk Antoni, Komasa Antoni, Komorowski Jerzy, Kotoński Franciszek, Krawczyk Adam, Krokaj Jerzy, Krokaj Walery, Krygier Zygmunt, Krzysztofiak Antoni, Kulówna Stefania, Kumor Czesław, Kurnik Stanisław, Lambert Maciejasz, Lipiarz Tadeusz, Lubaczewski Marian, Luszczek Józef, Makowski Antoni, Malec Józef, Miętus Andrzej, Migdalski Jan, Mikołajski Józef, Mikulski Eugeniusz, Miżyński I. M., Morkis Józef, Niemczyk Kazimierz, Nowakowski Tadeusz, Oliwa Józef, Ostafin Roman, Owsiak Józef, Pałka Karol, Paszkowski Karol, Pawlikowski Adam, Pawłowicz Włodzimierz, Pelczer Herman, Piekarczyk Tadeusz, Piesch Roman, Polaszek Zbigniew, Polus Stanisław, Pułka Władysław, Pułko Władysław, Pyrczak Wojciech, Radłowski Roman, Rogala Andrzej, Rolnik Tadeusz, Rottberger Uryś Berek, Sarkadówna Bolesława, Schabenbeck Henryk, Sieprawski Stanisław, Skowronek Wojciech, Skóra Kazimierz, Smyczyński Tomasz, Sosenko Kazimierz, Sosialuk Piotr, Stelmach Kazimierz, Strycharski Marian, Syrek Stanisław, Szczepaniak Tadeusz, Światłoń Adam, Święch Antoni, Święch Karol, Tabaczek Zbigniew, Talarczyk Jan, Talarczyk Karol, Trąbka Stanisław, Trąbka Tadeusz, Twarowski Władysław, Udziela Zygmunt, Ujczak Franciszek, Waluś Rudolf, Wawrzeczko Józef, Wichrowski Franciszek, Zięba Mieczysław, Wilczek Kolman, Zucker Maurycy, Zdebski Józef.
Prawdopodobnie rozstrzelano tu także następujące osoby: Cardini Zygmunt z Częstochowy, Cichecki Jan z Krakowa, Cukier N. z Zakopanego, Czerniak z Krakowa, Daniel Ludwik z Dobczyc, Daniszewski Paweł z Torunia, Dziuś Helena z Przemyśla, Dziuś Janina z Przemyśla, Fedak Janina z Zakopanego, Figiel, Frombik Jan, Gabryel, Gaczek Józef, Gibała Józef, Godła Stefan z Krakowa, Gołąb Z., Grochowalski Stefan, Grocholski. por. WP z Warszawy, Gut, Henisz Jacek z Krakowa, Jachimczyk, Jezierski Jerzy z Lublina, Kękuś z Krakowa, Kofin L., Kosily A., Kreminitzer Max z Warszawy, Królak Henryk z Warszawy, Krzemień N., Krzeszkowski Jan z Chabówki, Laska Kazimierz z Krakowa, Lemann Bronisław z Krakowa, Lipski Stanisław z Warszawy, Łahaza Mirosław z Krynicy, Mantel, Marczewski Stefan, Mojsiewicz W. D., Nowak N. z Mydlnik, Nowak Stanisław z Krakowa, Oleś Stefan z Krakowa, Olkuski Jerzy, Orłowski Hieronim, Paraszkiewicz Stefan z Kalisza, Podgórski Zygmunt z Krakowa, Pruszyński Wirgili z Krakowa, Przedrzymarski Stanisław z Warszawy, Puchecki Henryk, Rajewicz Henryk. mjr WP z Warszawy, Robakiewicz Edward, Szczepanowicz Zenon z Warszawy, Szczepański Zbigniew z Przemyśla, Szczepański Zdzisław z Przemyśla, Szymanik Jan z Trześni, Śmiełow Nata z Krakowa, Tuwski Władysław, Ulanowski z Poznania, Warczyński z Krakowa, Werpychowski Jerzy, Wierciak Zygmunt, Zigner, por. WP z Poznania.

Bibliografia: Adamczewski, Kraków, s. 274; Przewodnik po upamiętnionych miejscach walki i męczeństwa lata wojny 1939-1945, s. 364; S. Dąbrowa-Kostka, Hitlerowskie afisze śmierci; Idem, W okupowanym Krakowie; Kronika Krakowa, s. 341; Rożek, Przewodnik, s. 558; J. Zinkow, Podkrakowskie wycieczki, s. 328; Przewodnik po upamiętnionych miejscach…, s. 364; T. Wroński, Fort Krzesławicki miejsce masowych egzekucji Polaków w Krakowie w latach 1939—1941, Warszawa 1981; K. Gacek, Miejsce pamięci narodowej czy cmentarz, "Echo Krakowa" 1982, 29 X; Czapczyńska, Dokumentacja…, t. III; Gąsiorowski, Kuler, s. 272 i n.; MHmK, kartoteka więźniów krakowskiego Gestapo; S. Pater, Nad ujściem Dłubni do Wisły, s. 25-27.

Uwagi: w poaustriackim forcie od listopada 1939 r. do 1945 r. Niemcy dokonywali egzekucji Polaków. Skazańców przywożono głównie z więzienia przy ul. Montelupich w Krakowie. Niewiele spośród dotychczas ekshumowanych 440 ciał ofiar udało się zidentyfikować. Rzeczywista, znacznie wyższa liczba ofiar jest trudna do ustalenia. Ustalone nazwiska zamordowanych → Mauzoleum straconych w egzekucjach, Fort „22 Krzesławice”.

Bibliografia: S. Dąbrowa-Kostka, Hitlerowskie afisze śmierci; Idem, W okupowanym Krakowie; S. Pater, Nad ujściem Dłubni do Wisły, s. 26.

Uwagi: dawne wyrobisko gliny, na miejscu zwanym Glinikiem a. Glinnikiem, u wylotu dzisiejszej ul. Bruzdowej, w latach 1939-1944 było miejscem masowych rozstrzeliwań Polaków przez hitlerowców. Egzekucji dokonywano pod stromą ścianą wzgórza, zwłoki zamordowanych grzebano na miejscu. Po egzekucji ściana wykopu była wysadzana. Szczątki pomordowanych zostały złożone w zbiorowej mogile.
Pierwsza egzekucja miała miejsce już w listopadzie 1939, następne, które można było ustalić: 22 i 24 XII 1939, 13 IV 1940, 2 VII 1940, w jesieni 1942, 16 III 1943, 19 VII 1943, 19 IX 1943, 5 XII 1943, 10, 12, 17 i 31 I 1944, 11 i 14 II 1944, 2, 16 18 III 1944, 24 IV 1944, 10 i 26 V 1944, 5 i 27 VI 1944, i 27 VII 1944, na początku sierpnia 1944 i 22 IX 1944.
Liczba ofiar pozostaje nieznana; autorzy Przewodnika po upamiętnionych miejscach walki i męczeństwa lata wojny 1939-1945 podają szacunkową liczbę 1300 osób. Po wyzwoleniu ustalono następujące nazwiska ofiar (w nawiasach daty egzekucji):
Bałys Wincenty z Wadowic (22 XII 1939), Baran Fryderyk z Tarnowa (14 II 1944), Błaszkiewicz Marian z Tarnowa (10 V 1944) Boryczko z Wadowic (22 XII 1939) Borzeszkowski Oswald z Gorlic (11 II 1944) Chmielarski Władysław z Krakowa (11 II 1944) Chowaniec Maksymilian z Radziszowa (11 II 1944) Cichorz Tadeusz z Warszawy (11 II 1944) Dębicki Jan z Tarnowa (12 I 1944) Dubiel Bolesław z Kocmyrzowa (11 II 1944) Dudek Władysław z Krakowa (11 II 1944) Dudoń z Wadowic (22 XII 1939) Frączek Jan Józef z Tarnowa (17 I 1944) Frączek Marian z Tarnowa (19 X 1943) Gacek Edward z Krakowa (26 V 1944) Gardała Roman z Krakowa (11 II 1944) Godzisz Stanisław z Tarnowa (13 IV 1940) Gomulicki Franciszek z Tarnowa (22 X 1944) Górecki Franciszek z Tarnowa (31 II 1944) Gradowski Bolesław z Goszyc (11 II 1944) Grochalski Józef z Krakowa (11 II 1944) Grochalski Stanisław z Krakowa (11 II 1944) Grodzicki Władysław z Myślenic (5 VI 1944) Haber Agnieszka z Morawicy (27 VII 1944) Henisz Wincenty z Krakowa (26 V 1944) Hołuj Zbigniew z Myślenic (5 VI 1944) Hondo Aleksander z Krakowa (11 II 1944) Hondo Józef z Krakowa (11 II 1944) Jargosz Jan z Krakowa (11 II 1944) Jarosz Franciszek z Krakowa (11 II 1944) Jarosz Władysław z Krakowa (11 II 1944) Jaugustyn Kazimierz z Bochni (11 II 1944) Jesionek Franciszek z Piasków Wielkich (5 VI 1944) Kaczmarek Kazimierz z Tarnowa (11 II 1944) Kalarus Władysław z Tarnowa (27 VI 1944) Kawik Ludwik z Tarnowa (24 IV 1944) Kiwior Stanisław z Tarnowa (18 III 1944) Klimas Jan z Lubienia (26 V 1944) Kościuk Adam z Krakowa (5 VI 1944) Kotowski Roman z Tarnowa (27 VII 1944), Kowalówka Adam z Krakowa (11 II 1944), Kowalówka Tadeusz z Krakowa (11 II 1944), Król Stanisław z Kocmyrzowa (11 II 1944), Kumor Czesław z Tarnowa (2 VII 1944) Kurnik Stanisław z Krakowa (19 VII 1943), Kwiatek Zdzisław z Krakowa (11 II 1944), Lasoń Władysław z Piasków Wielkich (5 VI 1944), Luraniec Józef z Krzyszkowic (5 VI 1944), Machnik Józef z Sobolowa (11 II 1944), Majka Władysław z Krakowa (11 II 1944), Makowski Bronisław z Krakowa (26 V 1944), Mazur Władysław z Piasków Wielkich (5 VI 1944), Melman Mojżesz z Wadowic (22 XII 1939), Michalski Franciszek z Krakowa (11 II 1944) Mikurda Henryk ze Zbydniowa (11 II 1944), Mikus Władysław z Tarnowa (16 III 1943), Panek Jan z Krakowa (11 II 1944), Podstawa Stanisław z Tarnowa (2 III 1944), Potrawa Andrzej z Tarnowa (14 II 1944), Pyrdek Czesław z Krakowa (11 II 1944), Rogowski z Krakowa (22 XII 1939) Sendek Marian z Kocmyrzowa (11 II 1944) Seweryn Marian z Krakowa (11 II 1944) Sitko Leopold z Sobeniewic (5 VI 1944) Siwek Jan z Krakowa (11 II 1944) Skibka Stanisław z Krakowa (11 II 1944) Smenda Antoni z Krakowa (11 II 1944) Socha Jan z Krakowa (26 V 1944) Stasik Jan ze Sławkowic (11 II 1944) Stasik Władysław ze Sławkowic (11 II 1944) Szostak Ryszard z Krakowa (19 VII 1943), Wąsik z Zawadki (22 XII 1939), Wiktor (siostry) z Nowego Sącza (22 XII 1939), Witkowski Stanisław z Krakowa (11 II 1944), Wojtawicki Szczęsny z Nowego Sącza (11 II 1944), Zając Franciszek ze Sławkowic (11 II 1944), Zubek Jerzy z Krakowa (11 II 1944), Żarnowski Feliks ze Skawiny (11 II 1944), Żeberko Aron (jesień 1942), Żeberko Samuel (jesień 1942).

Bibliografia: Adamczewski, Kraków, s. 274; J. Buda, Glinnik (Przegorzały), „W Marszu 1939-1945”, 1989; S. Dąbrowa-Kostka, Hitlerowskie afisze śmierci; „Dziennik Polski” 1946 nr 302; „Dziennik Polski” 1967 nr 248; Gąsiorowski, Kuler, s. 22; Przewodnik, s. 361; J. Ścisło, Przegorzały — miejsce masowych egzekucji Polaków w Krakowie w latach 1939 – 1945.

Uwagi: szczegółowe informacje → Pomnik-mauzoleum pamięci ofiar terroru "Glinik", ul. Kamedulska

Bibliografia: J. Buda, Glinnik (Przegorzały), „W Marszu 1939-1945”, 1989; Czapczyńska, Dokumentacja, t. II

Uwagi: szczegółowe informacje → Pomnik-mauzoleum pamięci ofiar terroru „Glinik”, ul. Kamedulska

Bibliografia: J. Buda, Glinnik (Przegorzały), „W Marszu 1939-1945”, 1989; S. Dąbrowa-Kostka, Hitlerowskie afisze śmierci; Idem, W okupowanym Krakowie; Rożek, Przewodnik, s. 634; J. Zinkow, Podkrakowskie wycieczki, s. 51; Przewodnik po upamiętnionych miejscach, s. 364; Czapczyńska, Dokumentacja…, t. III

Uwagi: miejsce egzekucji przeprowadzonej 10 września 1939. Szczątki ofiar, po ekshumacji, zostały pochowane na cmentarzu parafialnym parafii św. Józefa przy ul. Cmentarnej.

Bibliografia: Adamczewski, Kraków, s. 273; Banaś, Fijałkowska, Miejsca Pamięci, s. 122; Gąsiorowski, Kuler, s. 291; T. Gąsiorowski, Pierwsza zbiorowa egzekucja w Krakowie, „Echo Krakowa” 1982 nr 128, s. 1-2; K. Grodziska, Cmentarze Podgórza, s. 68-69; Kluska, Różycki, Monografia; A. Legutko Ołownia, Krakowski Kazimierz, s. 182; H. Noskowicz, Pierwsza zbiorowa egzekucja w okupowanym Krakowie, „Echo Krakowa” 1978 nr 203, s. 4.

Uwagi: W dniu 26 czerwca 1942 obok torów kolejowych stacji Kraków-Płaszów Niemcy dokonali publicznej egzekucji przez powieszenie siedmiu Polaków kolejarzy w odwet za wykolejenie pociągu wojskowego na stacji kolejowej Płaszów przez grupę dywersyjną Gwardii Ludowej pod dowództwem radzieckiego oficera Leonida Czertyki „Kolki”. Ofiary, głównie mieszkańcy os. Dębniki, wisiały przez kilka dni dla odstraszenia ludności.

Bibliografia: Adamczewski, Kraków, s. 274; Banaś, Fijałkowska, Miejsca Pamięci, s. 129-130; Przewodnik po upamiętnionych miejscach walki i męczeństwa lata wojny 1939-1945, s. 366; S. Dąbrowa-Kostka, Hitlerowskie afisze śmierci, s. 105-106; „Dziennik Polski” 1947, nr 301?-310?, s. 3; Czapczyńska, Dokumentacja, t. III; Gąsiorowski, Kuler, s. 310.

Uwagi: w egzekucji 29 stycznia 1944 r. w odwecie za napad partyzantów na dwa pociągi niemieckie między Krakowem i Miechowem oraz zabicie dwóch strażników kolejowych hitlerowcy rozstrzelali osiemdziesięciu zakładników. Zwłoki zostały pochowane w nieznanym miejscu. Miejsce egzekucji upamiętniono po wyzwoleniu pomnikiem. Nazwisk ofiar nie ustalono.
Pater jako autorkę podaje tylko Horodyską.

Bibliografia: Czapczyńska, Dokumentacja… t. III; S. Dąbrowa-Kostka, Hitlerowskie afisze śmierci, s. 207; Gąsiorowski, Kuler, s. 262; J. Kortys, W Grębałowie przed 25 laty, „Tygodnik Powszechny”, 9 II 1969 nr 6 (1046), s. 6; Pater S., Nad ujściem Dłubni do Wisły, s. 27-28; Przewodnik po upamiętnionych miejscach walki i męczeństwa lata wojny 1939-1945, s. 363; Wł. Ważniewski, s. 207; „Za Wolność i Lud” 1964, nr 1??-10??, s. 8.

Uwagi: Oficjalnie egzekucja przez powieszenie dokonana została za zabicie w Prokocimiu policjanta S. Orłowskiego. Stracono jedenastu mężczyzn – trzech nie zidentyfikowano.
Początkowo inskrypcja miała błędne datowanie (1943 zam. 1942), obecnie poprawione

Bibliografia: Adamczewski, Kraków, s. 274; Banaś, Fijałkowska, Miejsca Pamięci, s. 90-91; Przewodnik po upamiętnionych miejscach walki i męczeństwa lata wojny 1939-1945, s. 365; S. Dąbrowa-Kostka, Hitlerowskie afisze śmierci; T. Wroński, J. Albrecht, Ludzie z marmurowej tablicy; „Dziennik Polski” 1950, nr 313, s. 3; Przewodnik po upamiętnionych miejscach…, s. 361; GKBZH Ankieta Sądów Grodzkich 9/201; Kluska, Różycki, Monografia; Czapczyńska, Dokumentacja, t. III; Gąsiorowski, Kuler, s. 150, 298, 310 (powt.)

Uwagi: w nocy z 27 na 28 sierpnia 1943 r. aresztowano niemal 100 mieszkańców Woli Justowskiej, Przegorzał, Zwierzyńca, Bielan, Zakamycza i Chełma; 24 zostało wyrokiem sądu doraźnego, urzędującego w budynku szkoły podstawowej przy ul. Królowej Jadwigi, skazanych na śmierć; 21 osób stracono w zbiorowej egzekucji, ok. 80 wysłano do Płaszowa, stamtąd do Auschwitz, gdzie kolejnych troje zginęło w komorach gazowych. Ciała, ekshumowane 28 czerwca 1945 r., złożone zostały na cmentarzu Salwatorskim.

Bibliografia: Adamczewski, Kraków, s. 273; S. Dąbrowa-Kostka, Hitlerowskie afisze śmierci , s. 129-131; Przewodnik po upamiętnionych miejscach walki i męczeństwa lata wojny 1939-1945, s. 361; „Dziennik Polski” 1950 nr 313; „Dziennik Polski” 1968 z 28 lipca; „Wola Justowska”, w: W Marszu, 1978; Gąsiorowski, Kuler, s. 218 i n.(MM) 61 rocznica pacyfikacji. Pamięć na Woli Justowskiej, „Dziennik Polski” 2004, nr 173 (18269) z 26 lipca.