Opracowania / Projekty \ Wołyń - Świadkowie \ Olga Grycaj
Urodziła się w 1915 roku w miejscowości Drańcza Polska (pow. dubieński, woj. wołyńskie). Miała trzy siostry i brata. W pierwszych latach dzieciństwa wychowywana była przez matkę, ponieważ ojciec brał udział w I wojnie światowej. Po zakończeniu wojny cała rodzina zamieszkała w nowo wybudowanym domu. Początkowo zatrudniano parobka do pomocy na roli, później, gdy dzieci podrosły, to one przejęły wszystkie obowiązki. Olga Grycaj musiała dzielić czas na szkołę i pracę w gospodarstwie. Mimo że sama chciała się uczyć, ze względu na obowiązki skończyła jedynie cztery klasy szkoły powszechnej. W 1935 roku wyszła za mąż za Jana Grycaja, w tym samym roku urodziła się im córka Helena. Zamieszkali w gospodarstwie teścia w przysiółku Lisowiki nieopodal Drańczy Polskiej.
W 1939 roku mąż Olgi Grycaj brał udział w kampanii wrześniowej, z której powrócił do rodzinnej miejscowości. Mieszkali tam do maja 1943 roku. W 1940 roku urodził im się syn Ryszard. Z powodu napadów ukraińskich nacjonalistów na ludność polską cała rodzina uciekła do Podkamienia (7 km od Drańczy), gdzie zamieszkali w niewielkiej chatce u podnóża klasztoru oo. Dominikanów. Na noc wraz z okoliczną ludnością chowali się za murami klasztoru. W czasie ataku na klasztor w marcu 1944 roku udało im się uciec i ukryć w domu miejscowych Ukraińców. Następnie uciekli do pobliskiego miasteczka Radziwiłłów, gdzie znaleźli schronienie w pożydowskim mieszkaniu. Stamtąd jednym z pierwszych transportów wyjechali za Bug.
Koniec wojny zastał ich w Katowicach, skąd trafili na tzw. Ziemie Odzyskane do wsi Stare Strącze w pow. wschowskim, gdzie musieli na nowo organizować sobie życie w poniemieckim gospodarstwie. Tuż po wojnie musieli zmagać się ze stacjonującymi na tych terenach Sowietami. Po śmierci męża Olga Grycaj przeniosła się do Wschowy, gdzie obecnie mieszka.
Wybrane fragmenty relacji:
1. Dom, rodzina, dzieciństwo. Drańcza Polska, lata 20.
2. Opis domu w Lisowikach. Lisowiki, lata 30.
3. Prześladowanie ze strony Sowietów. 1939.
4. Ucieczka z Lisowik. Maj 1943.
5. Pogrzeb ojca. Lisowiki, 1943.
6. Pobyt w Podkamieniu – życie na co dzień. Podkamień, 1943-1944.
7. Ucieczka z klasztoru w Podkamieniu. Podkamień, marzec 1944.
8. Ucieczka do Radziwiłłowa. Powołanie męża do Armii Czerwonej. Radziwiłłów, 1944.
9. Wyprawa po krowę – spotkanie z Ukraińskimi nacjonalistami. 1944.
