|
Opracowania / Projekty \ Pomniki i tablice w Krakowie \ Miejsca straceń1 2 z 2
|
|
1.
Dwa nagrobki straconych
ul. Obrony Tyńca
Autor:
Inicjator:
Wymiary ogrodzenia: 500 cm x 500 cm
Materiał: krzyż żelazny, cokół kamienny, ogrodzenie żelazne
Inskrypcja: brak
Uwagi: w tym miejscu 15 lipca 1943 hitlerowcy pomordowali Żydów, obywateli polskich, mieszkańców Tyńca, Piekar, Czernichowa i okolicznych miejscowości; ciała zostały zasypane w wykopanym wcześniej rowie. Zamordowano ok. 90 osób. W roku 1968 groby otwarto i dokonano ekshumacji. Część zwłok przeniesiono do grobowców indywidualnych, pozostałe pochowano w 2 mogiłach zbiorowych w pobliżu miejsca egzekucji (Przewodnik); ekshumowane i pochowane na cmentarzu żydowskim (Banaś, Fijałkowska). Nazwiska ofiar pozostają nieznane.
Bibliografia: Banaś, Fijałkowska, Miejsca Pamięci, s. 25; K. Grodziska, Cmentarze Podgórza, s. 69; Kluska, Różycki, Monografia ; Przewodnik, s. 365.
|
DO GÓRY ID: 12628 A:
|
|
2.
Głaz upamiętniający rozstrzelanych w "Gliniku"
ul. Kamedulska
Autor: Andrzej Zdzienicki
Autor tekstu i układ:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary:
Materiał: kamień
Data odsłonięcia:
Inskrypcja: Miejsce uświęcone / męczeńską krwią / Polaków walczących / o wolność // tu w latach okupacji hitlerowcy / rozstrzelali ponad 1000 Polaków
Uwagi: szczegółowe informacje → Pomnik-mauzoleum pamięci ofiar terroru "Glinik", ul. Kamedulska
Bibliografia: J. Buda, Glinnik (Przegorzały), „W Marszu 1939-1945”, 1989; Czapczyńska, Dokumentacja, t. II
|
DO GÓRY ID: 12608 A:
|
|
3.
Mauzoleum straconych w egzekucjach — pomnik z otoczeniem
ul. Architektów (Wzgórza Krzesławickie), Fort "22 Krzesławice"
Autorzy opracowania architektonicznego: Władysław Leonowicz, Bolesław Mikołajski, Tadeusz Ptaszycki
Autorzy rzeźby: Anna Reynoch, Fryderyk Toth
Inicjator:
Fundator:
Wymiary: 300 cm x 500 cm
Materiał: figura beton; okładzina ściany kamień; litery brąz
Data odsłonięcia: 27 maja 1956 tablica, 6 lipca 1957 pomnik; 1963 modernizacja
Inskrypcja: [nad napisem sylwetka leżącego, napis u dołu bloku:] Pamięci 440 Polaków rozstrzelanych / przez hitlerowców w latach 1939-1941 / Społeczeństwo Krakowa i Nowej Huty
Uwagi: Na terenie starego fortu hitlerowcy dokonywali zbiorowych egzekucji na więźniach, głównie z więzienia Montelupich i św. Michała. Pierwsza egzekucja miała miejsce 14 listopada 1939 r., rozstrzelano wtedy 15 osób, w tym 3 kobiety. Kolejne ustalone daty egzekucji to: 14 XII 1939, 14 I 1940, około 20 I 1940, 29 III 1940, 6 VI 1940, 29 VI 1940, 2 VII 1940, 4 VII 1940, 7 XI 1940, 12 III 1941, 7 XI 1941. Ofiary chowano na miejscu zbrodni.
Podczas badań przeprowadzonych od 15 X do 6 XII 1945 odkryto 29 grobów kryjących zwłoki 440 pomordowanych. Ustalono wówczas nazwiska straconych: Banet Mieczysław, Bicz Emil, Biedacha Henryk, Biela Julian, Bieleś Czesław, Bilińska Jadwiga, Biliński Wacław, Bochenek Michał, Burda Piotr, Burtan Antoni, Burtan Kazimierz, Chudy Włodzimierz, Chudy Wojciech, Chułkowski Albin, Chyla Józef, Czeladzin Anatol, Czernek Józef, Czort Bolesław, Dutkiewicz Adam, Dutkiewicz Kazimierz, Dyląg Władysław, Dziadowszczyk Stanisław, Englender Mojżesz Aron, Filek Mieczysław, Fiszman Maksymilian (vel Jan Ostrowski), Frasik Antoni, Fraś Karol, Frączek Wincenty, Gębicki Jan, Gębicki Marian, Golonka Stanisław, Goławiecki Jan, Goławiecki Józef, Gorączko Antonina, Gorączko Jerzy, Gorączko Zofia, Góral Franciszek, Gródecki Zbigniew, Gromasiak Herasem, Gross Mendel Mychel, Gryma Adam, Gryma Andrzej, Harmala Józef, Hochoł Michał, Hołuj Stanisław, Hosaja Wojciech, Iwańciów Włodzimierz, Jabłoński Jan, Jakubowski Mieczysław, Janik Józef, Janowski Czesław Adam, Janta Józef, Jędraszczak Stanisław, Jędrzejowski Stanisław, Kaczmarczyk Włodzimierz, Kadula Franciszek, Kalisz Tadeusz, Kamyczek Józef, Karwański Bolesław, Katarzyński Czesław, Kiebzak Wincenty, Kładni Wiktor, Kłosowski Andrzej, Kobiela Andrzej, Kobrzyński Roman, Kołodziejczyk Antoni, Komasa Antoni, Komorowski Jerzy, Kotoński Franciszek, Krawczyk Adam, Krokaj Jerzy, Krokaj Walery, Krygier Zygmunt, Krzysztofiak Antoni, Kulówna Stefania, Kumor Czesław, Kurnik Stanisław, Lambert Maciejasz, Lipiarz Tadeusz, Lubaczewski Marian, Luszczek Józef, Makowski Antoni, Malec Józef, Miętus Andrzej, Migdalski Jan, Mikołajski Józef, Mikulski Eugeniusz, Miżyński I. M., Morkis Józef, Niemczyk Kazimierz, Nowakowski Tadeusz, Oliwa Józef, Ostafin Roman, Owsiak Józef, Pałka Karol, Paszkowski Karol, Pawlikowski Adam, Pawłowicz Włodzimierz, Pelczer Herman, Piekarczyk Tadeusz, Piesch Roman, Polaszek Zbigniew, Polus Stanisław, Pułka Władysław, Pułko Władysław, Pyrczak Wojciech, Radłowski Roman, Rogala Andrzej, Rolnik Tadeusz, Rottberger Uryś Berek, Sarkadówna Bolesława, Schabenbeck Henryk, Sieprawski Stanisław, Skowronek Wojciech, Skóra Kazimierz, Smyczyński Tomasz, Sosenko Kazimierz, Sosialuk Piotr, Stelmach Kazimierz, Strycharski Marian, Syrek Stanisław, Szczepaniak Tadeusz, Światłoń Adam, Święch Antoni, Święch Karol, Tabaczek Zbigniew, Talarczyk Jan, Talarczyk Karol, Trąbka Stanisław, Trąbka Tadeusz, Twarowski Władysław, Udziela Zygmunt, Ujczak Franciszek, Waluś Rudolf, Wawrzeczko Józef, Wichrowski Franciszek, Zięba Mieczysław, Wilczek Kolman, Zucker Maurycy, Zdebski Józef.
Prawdopodobnie rozstrzelano tu także następujące osoby: Cardini Zygmunt z Częstochowy, Cichecki Jan z Krakowa, Cukier N. z Zakopanego, Czerniak z Krakowa, Daniel Ludwik z Dobczyc, Daniszewski Paweł z Torunia, Dziuś Helena z Przemyśla, Dziuś Janina z Przemyśla, Fedak Janina z Zakopanego, Figiel, Frombik Jan, Gabryel, Gaczek Józef, Gibała Józef, Godła Stefan z Krakowa, Gołąb Z., Grochowalski Stefan, Grocholski. por. WP z Warszawy, Gut, Henisz Jacek z Krakowa, Jachimczyk, Jezierski Jerzy z Lublina, Kękuś z Krakowa, Kofin L., Kosily A., Kreminitzer Max z Warszawy, Królak Henryk z Warszawy, Krzemień N., Krzeszkowski Jan z Chabówki, Laska Kazimierz z Krakowa, Lemann Bronisław z Krakowa, Lipski Stanisław z Warszawy, Łahaza Mirosław z Krynicy, Mantel, Marczewski Stefan, Mojsiewicz W. D., Nowak N. z Mydlnik, Nowak Stanisław z Krakowa, Oleś Stefan z Krakowa, Olkuski Jerzy, Orłowski Hieronim, Paraszkiewicz Stefan z Kalisza, Podgórski Zygmunt z Krakowa, Pruszyński Wirgili z Krakowa, Przedrzymarski Stanisław z Warszawy, Puchecki Henryk, Rajewicz Henryk. mjr WP z Warszawy, Robakiewicz Edward, Szczepanowicz Zenon z Warszawy, Szczepański Zbigniew z Przemyśla, Szczepański Zdzisław z Przemyśla, Szymanik Jan z Trześni, Śmiełow Nata z Krakowa, Tuwski Władysław, Ulanowski z Poznania, Warczyński z Krakowa, Werpychowski Jerzy, Wierciak Zygmunt, Zigner, por. WP z Poznania.
Bibliografia: Adamczewski, Kraków, s. 274; Przewodnik po upamiętnionych miejscach walki i męczeństwa lata wojny 1939-1945, s. 364; S. Dąbrowa-Kostka, Hitlerowskie afisze śmierci; Idem, W okupowanym Krakowie; Kronika Krakowa, s. 341; Rożek, Przewodnik, s. 558; J. Zinkow, Podkrakowskie wycieczki, s. 328; Przewodnik po upamiętnionych miejscach…, s. 364; T. Wroński, Fort Krzesławicki miejsce masowych egzekucji Polaków w Krakowie w latach 1939—1941, Warszawa 1981; K. Gacek, Miejsce pamięci narodowej czy cmentarz, "Echo Krakowa" 1982, 29 X; Czapczyńska, Dokumentacja…, t. III; Gąsiorowski, Kuler, s. 272 i n.; MHmK, kartoteka więźniów krakowskiego Gestapo; S. Pater, Nad ujściem Dłubni do Wisły, s. 25-27.
|
DO GÓRY ID: 12604 A:
|
|
4.
Obelisk i krzyż straconych 28 lipca 1943
ul. 28 lipca 1943
Autor: inż. Szorc
Wymiary: wys. 1.5 m (obelisk); wys. 5 m (krzyż)
Materiał: obelisk kamień na podmurowaniu; krzyż drewno
Data odsłonięcia: 12 listopada 1950
Inskrypcja: Pamięci bojownikom o wolność // poległym z rąk / hitlerowskiego okupanta / w dniu 28.VII.1943 // † // Angelus Zygmunt lat 26 / Domagałowa Stefania l. 37 / Dumowa Irena l. 30 / Frysowa Regina l. 47 / Gaudyn Stefan l. 17 / Jakubowski Cezary l. 75 / Jendrosz Zygmunt l. 25 / Lelito Jan l. 21 / Lelito Stanisław l. 19 / Lis Stefan l. 32 / Malik Adam l. 32 / Jakubowska Aniela l. 62 / Porębski Edward l. 30 / Rybakowa Róża l. 50 / Słabik Bronisław l. 31 / Solmanowa Jadwiga l. 65 / Stramek Józef l. 23 / Wewior Bruno l. 47 / Wójcik Bolesław l. 45 / Zdziech Anna l. 29 / Zielińska Ludwika l. 60 / Zielińska Maria l. 23 / Korbuttowa Ludmiła l. 60 / Jakubowska Jadwiga l. 57
Uwagi: w nocy z 27 na 28 sierpnia 1943 r. aresztowano niemal 100 mieszkańców Woli Justowskiej, Przegorzał, Zwierzyńca, Bielan, Zakamycza i Chełma; 24 zostało wyrokiem sądu doraźnego, urzędującego w budynku szkoły podstawowej przy ul. Królowej Jadwigi, skazanych na śmierć; 21 osób stracono w zbiorowej egzekucji, ok. 80 wysłano do Płaszowa, stamtąd do Auschwitz, gdzie kolejnych troje zginęło w komorach gazowych. Ciała, ekshumowane 28 czerwca 1945 r., złożone zostały na cmentarzu Salwatorskim.
Bibliografia: Adamczewski, Kraków, s. 273; S. Dąbrowa-Kostka, Hitlerowskie afisze śmierci , s. 129-131; Przewodnik po upamiętnionych miejscach walki i męczeństwa lata wojny 1939-1945, s. 361; „Dziennik Polski” 1950 nr 313; „Dziennik Polski” 1968 z 28 lipca; „Wola Justowska”, w: W Marszu, 1978; Gąsiorowski, Kuler, s. 218 i n.(MM) 61 rocznica pacyfikacji. Pamięć na Woli Justowskiej, „Dziennik Polski” 2004, nr 173 (18269) z 26 lipca.
|
DO GÓRY ID: 12614 A:
|
|
5.
Obelisk pamięci straconych 1 lipca 1942
ul. Wielicka róg Nowosądeckiej (Wielicka 157)
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary: obelisk wys. 250 cm
Materiał: obelisk kamień, tablica marmur; płot metal
Data odsłonięcia:
Inskrypcja: [u szczytu obelisku płaskorzeźbiona głowa Chrystusa] Tu zostali straceni niewinnie / śmiercią męczeńską / przez oprawców hitlerowskich / dnia 1. VII.1942 r. / Kuźma Zygmunt / Kuźma Józef / Gacek Edmund / Koszałka Jakub / Koszałka Michał / BuBetty Ludwik / Spuła Stefan / Ozga Władysław [dodane:] Włodarczyk Antoni / Załuski Leon / Habaj Jan [na osobnej tablicy poniżej]// Cześć Bohaterom!
Uwagi: Oficjalnie egzekucja przez powieszenie dokonana została za zabicie w Prokocimiu policjanta S. Orłowskiego. Stracono jedenastu mężczyzn – trzech nie zidentyfikowano.
Początkowo inskrypcja miała błędne datowanie (1943 zam. 1942), obecnie poprawione
Bibliografia: Adamczewski, Kraków, s. 274; Banaś, Fijałkowska, Miejsca Pamięci, s. 90-91; Przewodnik po upamiętnionych miejscach walki i męczeństwa lata wojny 1939-1945, s. 365; S. Dąbrowa-Kostka, Hitlerowskie afisze śmierci; T. Wroński, J. Albrecht, Ludzie z marmurowej tablicy; „Dziennik Polski” 1950, nr 313, s. 3; Przewodnik po upamiętnionych miejscach…, s. 361; GKBZH Ankieta Sądów Grodzkich 9/201; Kluska, Różycki, Monografia; Czapczyńska, Dokumentacja, t. III; Gąsiorowski, Kuler, s. 150, 298, 310 (powt.)
|
DO GÓRY ID: 12613 A:
|
|
6.
Obelisk pamięci straconych 28 października 1943
ul. Szeroka, plac przed Muzeum Historycznym m. Krakowa
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary:
Materiał: granit
Data odsłonięcia:
Inskrypcja: Na tym miejscu / dnia 28 X 1943 roku / rozstrzelali / hitlerowcy / 30 Polaków
Uwagi: 28 października 1943 roku przed starą bożnicą żydowską hitlerowcy zamordowali trzydziestu Polaków, skazańców z więzienia przy ul. Montelupich. Przed egzekucją plac opróżniono. Egzekucję wykonano w odwecie za zastrzelenie z wyroku Sądu Specjalnego kilku szczególnie niebezpiecznych Niemców (m.in. kierownika Arbeitsamtu Eberhardta Godana, urzędnika pocztowego Weigla i konfidentki Gestapo). Zwłoki wywieziono do obozu w Płaszowie, gdzie zostały skremowane. Miejsce pochówku prochów pozostaje nieznane.
Nazwiska rozstrzelanych: Tadeusz Anioł – Zagórski, Franciszek Baraniuk „Schulze” (Szare Szeregi, „Alicja”), Adam Doraszczak (Dorowczak?), Zdzisław Dółka „Żelazny”, Emil Dziedzic, Feliks Gajewski, Józef Gawęda, Piotr Grudzicki (Grudziecki?), Tadeusz Homa, Arkadiusz Jaguś „Mefisto” (Szare Szeregi, „Alicja”), Feliks Jener, Henryk Jurkiewicz, Stanisław Kaczyński, Mieczysław Kossek (Szare Szeregi, „Alicja”), Józef Krawczyk, Władysław Kurta-Gukański, Stanisław Miedzik, Roman Pasternak, Zdzisław Pasternak, Franciszek Podsiadło, Mieczysław Sroka, Wincenty Strzemiński, Eugeniusz Stuś „Szatan”, Władysław Szczurek(Szare Szeregi, „Alicja”), Mieczysław Szczucki, Józef Ścisło, Władysław Toluczek, Zbigniew Wojakowski, Roman Zaręba; Gąsiorowski i Kuler podają nast. nazwiska ofiar: Baraniuk Franciszek, Czerny Władysław, Dąbrowski Bolesław, Glogin Marian, Jaguś Arkadiusz, Karaś Bogdan Wacław, Kossek Mieczysław, Krawczyk Józef, Kuś Eugeniusz, Szczurek Władysław.
Bibliografia: Adamczewski, Kraków, s. 273; S. Dąbrowa-Kostka, Hitlerowskie afisze śmierci; Idem, W okupowanym Krakowie, s. 103; Przewodnik po upamiętnionych miejscach walki i męczeństwa lata wojny 1939-1945, s. 360; „Dziennik Polski” 1946, nr 295, s. 8; Gąsiorowski, Kuler, s. 186; MHmK, kartoteki; C. Skrobecki, Podgórski pluton Szarych Szeregów „Alicja”; A. Legutko Ołownia, Krakowski Kazimierz, s. 110.
|
DO GÓRY ID: 12617 A:
|
|
7.
Obelisk straconych 26 czerwca 1942
ul. Wodna, skwer k. dworca kolejowego
Autor:
Autor tekstu i układ:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary: obelisk wys. 600 cm
Materiał: obelisk kamień; tablica: marmur
Data odsłonięcia: 1947
Inskrypcja: Miejsce uświęcone / męczeńską śmiercią / 7 Polaków / powieszonych przez / okupanta hitlerowskiego / 26 VI 1942 / Cześć ich pamięci
Uwagi: W dniu 26 czerwca 1942 obok torów kolejowych stacji Kraków-Płaszów Niemcy dokonali publicznej egzekucji przez powieszenie siedmiu Polaków kolejarzy w odwet za wykolejenie pociągu wojskowego na stacji kolejowej Płaszów przez grupę dywersyjną Gwardii Ludowej pod dowództwem radzieckiego oficera Leonida Czertyki „Kolki”. Ofiary, głównie mieszkańcy os. Dębniki, wisiały przez kilka dni dla odstraszenia ludności.
Bibliografia: Adamczewski, Kraków, s. 274; Banaś, Fijałkowska, Miejsca Pamięci, s. 129-130; Przewodnik po upamiętnionych miejscach walki i męczeństwa lata wojny 1939-1945, s. 366; S. Dąbrowa-Kostka, Hitlerowskie afisze śmierci, s. 105-106; „Dziennik Polski” 1947, nr 301?-310?, s. 3; Czapczyńska, Dokumentacja, t. III; Gąsiorowski, Kuler, s. 310.
|
DO GÓRY ID: 12611 A:
|
|
8.
Obelisk upamiętniający Polaków straconych 20 października 1943
ul. Grottgera, przy os. „Modrzejówka”
Autor:
Autor projektu modernizacji otoczenia: inż. Kornecki
Inicjator:
Inicjator modernizacji: Dzielnicowe Koło ZBoWiD
Fundator:
Wymiary: obelisk wys. 200 cm
Materiał: głaz granit
Data odsłonięcia: 4 sierpnia 1946; modernizacja i uporządkowanie otoczenia 1980.
Inskrypcja: Miejsce uświęcone / męczeńską krwią / Polaków walczących / o wolność // Tu dnia 20 października / hitlerowcy rozstrzelali / 20 Polaków
Uwagi: Miejsce śmierci polskich zakładników zamordowanych w odwecie za zlikwidowanie pracownika Arbeitsamtu. Ustalono nazwiska dwóch ofiar: Tadeusz Fornal i Tomasz Marszałek. W miejscu egzekucji, nad symboliczną mogiłą, stoi drewniany krzyż.
Bibliografia: Przewodnik po upamiętnionych miejscach walki i męczeństwa lata wojny 1939-1945, s. 361; „Dziennik Polski” 1946, nr 186, s. 6; „Dziennik Polski” 1946, nr 302, s. 6; „Dziennik Polski” 1956 nr 186; Gąsiorowski, Kuler, s. 219; kartoteki MHmK.
|
DO GÓRY ID: 12616 A:
|
|
9.
Obelisk upamiętniający poległych pracowników „Kabla”
ul. Wielicka 114, Krakowska Fabryka Kabli, skwer przed budynkiem adm. fabryki
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary: obelisk: wysokość 250 cm; tablica: 60 cm x 75 cm
Materiał: obelisk kamienny, tablica mosiężna
Data odsłonięcia: tablica wmurowana 8 maja 1948; umieszczona na głazie kamiennym ustawionym na postumencie 22 listopada 1958, data ponownego odsłonięcia po modernizacji, w rocznicę XXX-lecia KFK.
Inskrypcja: Tablica pamiątkowa / ku uczczeniu pamięci pracowników Fabryki Kabli w Krakowie / Poległych / w walce konspiracyjnej w okresie okupacji hitlerowskiej / w latach 1939-1945 [nazwiska w trzech kolumnach] [kolumna lewa:] Bernecki Józef / Boroń Władysław / Bronowski Józef / Chmielek Władysława / Flaga Jan / Głowacz Konstanty / Górkiewicz Kazimierz / Kempa Józef [kolumna środkowa:] kluska Stanisław / Kościółek Franc. / Kowalczyk Henr. / Kozicki Józef / Mazur Franciszek / Mnich Edmund / Rusek Marian / Rynduch Piotr [kolumna prawa:] Sass Ryszard / Sawicki Stawarz / Stępińska Urszula / Sroka Jan / Szewczyk Leopold / Szostek Robert Wolański Feliks [poniżej tabliczka z informacją:] tablicę wmurowaną na budynku administracji 1 V 1948
Uwagi: Krakowska Fabryka Kabli w latach 1943-1944 była filią obozu płaszowskiego.
Bibliografia: Banaś, Fijałkowska, Miejsca Pamięci, s. 113-114; „Dziennik Polski” 1948 nr 128 s. 4; „Dziennik Polski” 1958 nr 279 s. 1; Gąsiorowski, Kuler., s. 310; MHmK, kartoteka więźniów krakowskiego Gestapo; MHmK, kartoteka żołnierzy konspiracji;; Przewodnik, s. 366.
|
DO GÓRY ID: 12634 A:
|
|
10.
Obelisk upamiętniający straconych 29 października 1943
ul. Prądnicka (k. wiaduktu kolejowego, przed nasypem po stronie pn.)
Autor:
Inicjator:
Fundator: Pracownicy Szpitala im. Gabriela Narutowicza, instytucje i mieszkańcy Dzielnicy XVII
Wymiary: wys. 100 cm
Materiał: głaz granit, postument beton, ogrodzenie metal
Data odsłonięcia: 28 października 1945 29?? (Kupracz); obecnie obiekt po renowacji;
Inskrypcja: dnia 29.X.1943 / na miejscu tym / niemiecki barbarzyńca / rozstrzelał 10 Polaków / na wieczną pamięć / poległym a hańbę / mordercom kamień / ten położyli / pracownicy Szpitala im. G. Narutowicza, instytucje i mieszkańcy Dzielnicy XVII / Kraków dnia 29.X.1945
Uwagi: obelisk upamiętnia 10 Polaków zamordowanych 28 października w odwecie za stracenie z wyroku sądu podziemnego kierownika technicznego Szpitala im. Gabriela Narutowicza, członka NSDAP. Egzekucja odbyła się na skarpie od strony szpitala. Zostali straceni: dr Leon Oblakiewicz (Obakiewicz?), Krzyżanowski, Andruśkiewicz, Dydko, Tadeusz Kucharski, Bogusław Piórko, Tadeusz Kucharski, ur. 03.02.1921 Zalas (Kupracz), Nieznani.
Podczas budowy estakady w r. 1973 pomnik został przesunięty, zmieniło się bowiem ukształtowanie terenu.
Bibliografia: Adamczewski, Kraków, s. 273; J. Kupracz, Miejsce straceń przy ul. Prądnickiej (skarpa toru kolejowego przy wiadukcie), „W Marszu 1939-1945”, s. 35-36; Przewodnik po upamiętnionych miejscach walki i męczeństwa lata wojny 1939-1945, s. 362; Dąbrowa Kostka S. W okupowanym Krakowie; „Dziennik Polski” 1945 nr 263; „Dziennik Polski” 1946 nr 302; Dokumentacja… t. III; Gąsiorowski, Kuler, s. 241; kartoteki MHmK.
|
DO GÓRY ID: 12618 A:
|
|
11.
Obelisk upamiętniający straconych w pierwszej hitlerowskiej egzekucji
ul. Jerozolimska (teren b. obozu Płaszów)
Autor:
Autor tekstu i układ:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary:
Materiał: kamień; tablica: marmur
Data odsłonięcia: 10 września 1984
Inskrypcja: 10 IX 1939 r. okupant / hitlerowski dokonał / pierwszej w Krakowie / zbiorowej egzekucji / Polaków // [mniejszymi literami, nazwiska oddzielane kropkami w połowie wysokości liter:] śmierć wówczas ponieśli / J. Berezicki · A. BIlski · K. Górski / W. Drożdż / S. Masny F. Nawrot / J. Owsiany A. Pietrzyk W. PIetryka / Cz. Równowarczyk · J. Ziembiński / oraz dwaj nieznani mężczyźni // 10 IX 1984 r. // Cześć Ich pamięci
Uwagi: miejsce egzekucji przeprowadzonej 10 września 1939. Szczątki ofiar, po ekshumacji, zostały pochowane na cmentarzu parafialnym parafii św. Józefa przy ul. Cmentarnej.
Bibliografia: Adamczewski, Kraków, s. 273; Banaś, Fijałkowska, Miejsca Pamięci, s. 122; Gąsiorowski, Kuler, s. 291; T. Gąsiorowski, Pierwsza zbiorowa egzekucja w Krakowie, „Echo Krakowa” 1982 nr 128, s. 1-2; K. Grodziska, Cmentarze Podgórza, s. 68-69; Kluska, Różycki, Monografia; A. Legutko Ołownia, Krakowski Kazimierz, s. 182; H. Noskowicz, Pierwsza zbiorowa egzekucja w okupowanym Krakowie, „Echo Krakowa” 1978 nr 203, s. 4.
|
DO GÓRY ID: 12610 A:
12.
Pamiątkowa figura (kaplica Matki Boskiej) na miejscu śmierci Piotra Widurka
ul. Bogucianka 43
Uwagi: Piotr Widurek, mieszkaniec Tyńca, zginął 21 stycznia 1945 roku od przypadkowego pocisku.
Bibliografia: Gąsiorowski, Kuler, s. 283; Materiały Komisji Historycznej ZW ZBoWID w Krakowie; Przewodnik, s. 364.
|
DO GÓRY ID: 12665 A:
|
|
13.
Płaskorzeźba upamiętniająca ofiary hitlerowskiego terroru
ul. Pomorska 2, fasada budynku zajmowanego przez MHMK
Autor: Maciej Zychowicz
Inicjator:
Fundator:
Wymiary: 180 cm x 30 cm
Materiał: brąz lany
Data odsłonięcia tablicy przy bramie: 17 stycznia 1975
Inskrypcja: W domu tym / siedzibie Gestapo / w latach 1939-1945 / barbarzyńcy hitlerowscy / więzili, torturowali, / mordowali / tysiące Polaków
Uwagi: płaskorzeźba i napis zostały umieszczone obok symbolicznej kraty
|
DO GÓRY ID: 12601 A:
|
|
14.
Pomnik działaczy i zawodników K.S. Dąbski
ul. Dąbska 1 Jachowicza 1a
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary:
Materiał: głaz na postumencie, tablica marmurowa
Data odsłonięcia: wrzesień 1971
Inskrypcja: pamięci / Działaczy i zawodników / Dąbskiego Klubu Sportowego / pomordowanych / przez hitlerowskiego okupanta / w walce o wolność i demokrację / w latach 1940-1945 // Czinczaruk Aleksander + Jakubik / Edward + Kondas Marian / Koprowski Edward / Koprowski Feliks + Koprowski / Mieczysław + Krupa Władysław / Kumela Kazimierz + Leniewicz Jan / Leniewicz Stanisław + Liskowicz / Władysław+Majka Jan + Majka / Władysław + Nalepa Jan + Nalepa / Karol + Pamuła Zygmunt / Podkanowicz Julian + Podkanowicz / Stefan + Solarz Marian + Trynka / Julian + Trynka Władysław + / Twardowski Władysław + Warmus / Henryk + Wątorski Marian / Wątorski Stanisław + Wątorski / Tadeusz + Wlazło Stanisław / Wypych Mieczysław // Cześć ich pamięci / Komitet Obchodu 50-lecia Klubu IX 1971
Bibliografia: Gąsiorowski, Kuler, s. 40-41; Przewodnik, s. 357.
|
DO GÓRY ID: 12629 A:
15.
Pomnik mieszkańców Bieżanowa
Rynek Bieżanowski
Autor:
Inicjatorzy pomnika (1935): legioniści i mieszkańcy Bieżanowa, m.in.: bracia Pocięgiel, bracia Bilscy, Franciszek Zalejski, Fryderyk Step, Stanisław Pishla, Franciszek Giza, proboszcz Maciej Jacaszek, wójt Franciszek Kłak, sekretarz Stefan Bogacz
Fundatorzy pomnika (1935): legioniści i mieszkańcy Bieżanowa
Inicjatorzy tablic (1987): prof. Helena Wcisło, Jan Madej, Tadeusz Kramarz, Stanisław Radwan, Zygmunt Ułański
Wymiary:
Materiał: bryła: mur ceglany tynkowany, orzeł: wapień; tablice marmur, krzyż nad tablicami brąz
Data odsłonięcia: 1935; umieszczenie tablic dot. II wojny 1987; konserwacja 2003
Inskrypcja: [tablica I] ŚP. ANLAUF STEFAN / Śp. Bałwan WŁADYSŁAW / śp BIENIEK FELIKS / Śp BUCHAŁA STANISŁAW / ŚP. BUCHTA JÓZEF / ŚP. BUDEK STEFAN / ŚP. BUDZYŃ WŁADYSŁAW / ŚP. BZUKAŁA MICHAŁ / ŚP. BZUKAŁA STANISŁAW / ŚP. CIERNIAk MIECZYSŁAW / ŚP. CZECZ HENRYK / ŚP. CZECZ KAROL / ŚP. Dębowski ADAM [tablica II] ŚP. MAŁEK JÓZEF / ŚP. MAŁEK ZBIGNIEW / ŚP. MATOGA KAZIMIERZ / ŚP. MAZGAJ WŁADYSŁAW / ŚP. MICHAŁEK WŁADYSŁAW / ŚP. NIEDRYGAS JULIUSZ / ŚP. OCHOŃSKA HELENA / ŚP. PAWLIK WŁADYSŁAW / ŚP. PIOTRKOWSKI JERZY / ŚP. PISULA STANISŁAW / ŚP. PODSTOLAK TADEUSZ / ŚP. PODSTOLAK TOMASZ / ŚP. RUDNIK STANISŁAW [tablica III] ŚP. DZIERŻAK JÓZEF / ŚP. FLANEK LEOPOLD / ŚP. FLANEK MIECZYSŁAW / ŚP. GABRYELEWICZ LEON / ŚP. GAWROŃSKI LUCJAN / ŚP. GIZA KRYSTYNA / Śp Gołębiowski Jerzy / ŚP. GÓRA LUDWIG / ŚP. GRZYBOWSKI KAZIMIERZ / ŚP. GUMUŁA MARIA / ŚP. ISKRA LEON / ŚP. IWAŃSKI FRANCISZEK / ŚP. JAGLARZ JAN / ŚP. JAGLARZ MICHAŁ / ŚP. JAGLARZ STANISŁAW / ŚP. JAMKA LUDWIK / ŚP. JAMKA TADEUSZ / ŚP. JANASZEK EUGENIUSZ / ŚP. JAWIEŃ FRANCISZEK / ŚP. JĘDRAS STANISŁAW / ŚP. KALA HENRYK / ŚP. KOSTUCH STANISŁAW / ŚP. KOSTUCH TADEUSZ / ŚP. KUREK JÓZEF / ŚP. LENDA KAROL / ŚP. LENDA WOJCIECH / ŚP. LEŚNIOWSKI TOMASZ / ŚP. LEŚNIOWSKI STANISŁAW / ŚP. MADEJ STANISŁAW / ŚP. MALINOWSKI GUSTAW [tablica IV] ŚP. SOWICKI JAN / ŚP. SOWICKI ZYGMUNT / ŚP. SOWICKI JÓZEF / ŚP. STANULA JACEK / ŚP. STOLARZ STEFAN / ŚP. SZEWCZYK MIECZYSŁAW / ŚP. SZUBARGA STANISŁAW / ŚP. SZUBARGA BOGUSŁAW / ŚP. ŚLIWA LEOPOLD / ŚP. ŚLUSAREK ANDRZEJ / ŚP. ŚLUSAREK JAN / ŚP. ŚLUSAREK FELIKS / ŚP. ŚWIATOSZEK STANISŁAW / ŚP. ŚWIATOSZEK WŁADYSŁAW / ŚP. TOMASIK BRONISŁAW / ŚP. TURNAU JAN / ŚP. URBAN JÓZEF / ŚP. WĄTROBA KASPER / ŚP. WESSELY FRYDERYK / ŚP. WĘGRZYN BŁAŻEJ / ŚP. WIATER JAN / ŚP. WIATER WŁADYSŁAW / ŚP. WIATER ZBIGNIEW / ŚP. WŁOSIK LEOPOLD / ŚP. WÓJCIK MARIA / ŚP. WÓJCIK MARIAN / ŚP. WÓJCIK STANISŁAW / ŚP. ZAJĄC ROMAN / ŚP. ZAPASKI STANISŁAW / ŚP ZIĘBA JAN // POLEGŁYM I POMORDOWANYM / ZA POLSKĘ / W LATACH 1939-1945 / BIEŻANÓW, RODACY 11 X 1987
Uwagi: pomnik początkowo upamiętniał ofiary I wojny światowej; po II wojnie dołączono tablice upamiętniające ofiary lat 1939–1945; są wśród nich polegli w wojnie obronnej 1939 (por. Budzyn Władysław, szer. Mieczysław Flanek, ppor. rez. Tadeusz Podstolak, szer. Jacek Stanula, Mieczysław Szewczyk) oficerowie WP zamordowani w Katyniu (kpt. Stefan Anlauf, kpt. Lucjan Gawroński, ppor. rez. Franciszek Rutkowski, płk Stefan Stolarz), żołnierze AK (Stanisław Bzukała, Mieczysław Cierniak, Henryk Czecz de Lindenwald, Stanisław Jędras, Stanisław Pisula, Zygmunt Sowicki), uczestnicy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (sierż. Leopold Flanek, marynarz Leon Iskra, ppor. rez. Władysław Michałek, marynarz Tadeusz Podstolak), ofiary obozów koncentracyjnych, cywile zamordowani przez okupanta i ofiary ostrzału. uzupełnieniem tablic jest tablica poświęcona Żydom, patrz rozdz. Martyrologia Żydów
Bibliografia: Banaś, Fijałkowska, Miejsca Pamięci, s. 75-82.
|
DO GÓRY ID: 12630 A:
16.
Pomnik mieszkańców Łagiewnik poległych w okresie I i II wojny światowej — „Miejsce Pamięci”
ul. Myślenicka 16, Zespół Szkół Przemysłu Skórzanego
Autor: Stanisław Millian
Inicjator: Stanisław Milian, Łagiewnickie Towarzystwo Kulturalne
Fundator: Łagiewnickie Towarzystwo Kulturalne, Rada Dzielnicy XI
Materiał: obelisk wapień; postument cegła; tablica ; wstęgi
Data odsłonięcia: 10 listopada 1996
Inskrypcja: [u góry z prawej strony orzeł w koronie z rozpostartymi skrzydłami (legionowy?)] [na wstędze nad tablicą] polegli za Polskę / JAN DUDZIŃSKI+ 1914 / LUDWIK TOMALA+ 1914 JAN BATKO / + 1917 / STEFAN BERNIAK + 1917 / STANISŁAW DUDZIŃSKI + 1920 / JAN MASŁYK+ 1939 / MARIAN SZYMAŃSKI + 1939 / JÓZEF JAN ŻYŁA / + 1939 / EDWARD ŁĄCKI + 1939 / FELIKS SZOSTAK + 1939 / TADEUSZ DYLEWSKI + 1940 / TADEUSZ MOTARSKI+ 1940 / GRZEGORZ STASZKIEWICZ+ 1940 / JAN ŻAK + 1940 / ZDZISŁAW WOŁOWIEC + 1940 / JÓZEF WARDAS + 1941 / TADEUSZ GERAS + 1942 / STANISŁAW GROCHOLA + 1942 / STANISŁAW TYLEK + 1942 / STANISŁAW ZALAS + 1942 / JÓZEFA BIEL + 1943 / ANDRZEJ KOŁODZIEJ + 1943 / MARIAN NAZIM + 1943 / ZYGMUNT ADAMUS + 1944 / ALEKSANDER JAWORSKI + 1944 / PIOTR ZALAS + 1944 / MARIAN GAMAJ + 1944 / STANISŁAW WĄCHAŁA + 1944 / ZDZISŁAW KASZYCKI + 1945 / STANISŁAW KUŚMIERZ + 1945 / WŁADYSŁAW PERSKI + 1945 / JAN RADOSZ + 1945 / MIECZYSŁAW WINDAK + 1945 / ANTONI TYLEK + 1945 / JAN WĄCHAŁA + 1946 / MARIAN WINDAK + 1946 / ŁAGIEWNIKI 1996
Bibliografia: Banaś, Fijałkowska, Miejsca Pamięci, s. 40-46; Gąsiorowski, Kuler, s. 297
|
DO GÓRY ID: 12664 A:
|
|
17.
Pomnik obywateli Prokocimia
ul. Popławskiego 15-17, plac przed Szkołą Podstawową nr 61
Autor: Józef Jamroz
Inicjator:
Fundator: Krakowska Fabryka Kabli i Maszyn Kablowych, PKP Lokomotywownia Prokocim, rodziny poległych, członkowie Koła ZBOWiD-Prokocim
Wymiary: 150 cm x 100 cm
Materiał: kompozycja kamienna, tablica: brąz
Data odsłonięcia: 29 maja 1977
Inskrypcja: [motto:] To oni wolą niepojętą uczyli nas jak żyć, jak bić się / jak gardzić życiem, kochać życie, ażeby syn i wnuk pamiętał” / Wł. Broniewski /
[poniżej]: Pamięci / poległych i pomordowanych / obywateli Prokocimia 1939-45 / [lewa kolumna:] Bałdyga Jan / Bielaska Kazimierz / Boroń Stanisław / Boroń Władysław / sanit. Boroń Zofia / ppor. Bryniarski Henryk / Burek Wojciech / Cendrowicz Józef / Chmielek Władysław / Chyżyk Franciszek / Ciopa Stanisław / Curyło Emil / Darowski Kazimierz / Dubiel Bronisław / Dzięgiel Antoni / Fesiak Michał / Flaga Jan / ks. Gaczek Wilhelm / kpr. Gaczoł Tadeusz / st. strz. Gancarz Władysław / kpr. Gawlik Piotr / Gądek Dominik / Gierlach Bogdana / Gierlach Wiktor / Grausberg Władysław / Gruca Józef / ppor. pilot Grzech Jan / Grzesiak Władysław / ppor. pilot Habela Adam / Idzior Antoni / Idzior Jan / Jaglarz Eugenia / Jaglarz Irena / Jarosz Jan / plut. pilot Korepta Jan / Korzeniowski Tomasz / st. mar. Kostecki Władysław / Kosiba Mieczysław / Kowalski Józef / Kozicki Józef / [prawa kolumna] Królas Karol / Kubala Józef / Kwaśny Edward / Kwieciński Antoni / Kwieciński Stefan / st. strz. Ludwa Stanisław / plut. Łaptaszyński Augustyn / Łaptaszyński Karol / Łaptaszyński Tadeusz / Majcher Franciszek / st. strz. Marczyk Karol / Michalec Józef / Migo Czesław / Pawlik Karol / Pietras Mieczysław / Piotrowski Jan / Przędzik Franciszek / Przędzik Stanisław / st. mar. Rams Władysław / Rewilak Leon / Rewilak Roman / Rodzik Józef / Samek Piotr / Sawicki Tomasz / Siemieniuch Jan / szer. Solarz Wilhelm / plut. Sowa Edward / por. pil. Stępień Józef / Szostak Robert / Szydłak Franciszek / Tęczar Zygmunt / pchor. Turlej Jan / ppor. Węglowski Stanisław / kadet Wojakowski Zbigniew / Wójcik Władysław / Zagól Franciszek / Zaręba Jan / Ziembiński Stefan / Ziętara Mieczysław / Zygmunt Antoni
[w dole:] w miejscach Wola Gutowska, Janów Lubelski, Radłów, Narwik, Battle of Britain, Francja, Tobruk, Oświęcim / Belgia, Włochy, Kraków, Berlin / koło Osiedlowe ZBOWiD – Kraków Prokocim 1977
[z tyłu: krzyż ZBoWiD, tablica z napisem:] główny projektant dr hab. inż. arch. Józef Jamroz / projektant konstr. dr inż. Leon Obtułowicz / gł. koordynator budowy kpt. rez. Mieczysław Konieczny / insp. nadzor. inż. Edward Figiel / Fundatorzy: Krak. Fabr. Kabli i Maszyn Kablowych / PKP Lokomotywownia Prokocim / rodziny poległych / członkowie Koła ZBOWiD-Prokocim / Opiekun pomnika Szkoła Podstawowa nr 61 / 1977
Bibliografia: Adamczewski, Kraków, s. 274; Banaś, Fijałkowska, Miejsca Pamięci, s. 92-94; Czapczyńska, Dokumentacja, t. III; MHmK; Gąsiorowski, Kuler, s. 304; kartoteka żołnierzy konspiracji; MHmK, kartoteka więźniów Gestapo; Przewodnik, s. 365.
|
DO GÓRY ID: 12631 A:
|
|
18.
Pomnik pacjentów szpitala psychiatrycznego, im. dra J. Babińskiego w Krakowie-Kobierzynie
ul. dra Józefa Babińskiego 26, park Szpitala im. J. Babińskiego
Autor: Józef Sękowski
Inicjator: Szpital Neuropsychiatryczny im. J. Babińskiego, Bodelschwingsche Altstalten Bethel
Fundator: tablice: Szpital Neuropsychiatryczny im. J. Babińskiego, Polsko-Niemieckie Towarzystwo Zdrowia Psychicznego; grupa figuralna: Prezydent Miasta Krakowa
Wymiary: grupa postaci wys. 300 cm; tablice 230 cm x 400 cm
Materiał: cokół żelbeton, tablice żeliwo, grupa figuralna blacha spawana
Data odsłonięcia: 23 czerwca 2002
Inskrypcja: Pamięci pacjentek i pacjentów, / którzy zostali zamordowani / przez Niemców 23/24 czerwca 1942 / i mieli zostać bezimienni // nazwiska 535 pacjentów
Uwagi: w czerwcu 2002 roku, w 60. rocznicę likwidacji Krajowego Zakładu dla Umysłowo i Nerwowo Chorych, w parku Szpitala im. dr Babińskiego w Krakowie-Kobierzynie odsłonięto monument upamiętniający 535 pacjentów wywiezionych do KL Auschwitz i tam straconych. Na dwóch tablicach znalazły się imiona i nazwiska wywiezionych ze szpitala według listy znajdującej się w Archiwum Państwowym w Krakowie.
W 2005 roku w Instytucie Yad Vashem w Jerozolimie odnaleziona została lista Pacjentów-Żydów, wywiezionych w dniach 8 i 11 września 1941 do żydowskiego Szpitala Psychiatrycznego w Zofiówce pod Otwockiem k. Warszawy. Zginęli oni w Treblince 18 sierpnia 1942 roku. Ich właśnie upamiętniają tablice odsłonięte w 2007. Por. nota → rozdz. Martyrologia Żydów, Pomnik pracowników i pacjentów szpitala psychiatrycznego, ul. Czerwone Maki, cmentarz komunalny; → Pomnik Żydów — pacjentów szpitala psychiatrycznego im. dra Józefa Babińskiego.
Na kanwie autentycznych wydarzeń powstała powieść Szpital przemienienia Stanisława Lema, w formie filmowej zrealizowana przez Edwarda Żebrowskiego pod tym samym tytułem.
|
DO GÓRY ID: 12633 A:
19.
Pomnik poległych i pomordowanych mieszkańców Ludwinowa
ul. Konopnickiej, k. kaplicy
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary:
Materiał: marmur
Data odsłonięcia:
Bibliografia: Gąsiorowski, Kuler, s. 295
|
DO GÓRY ID: 12615 A:
20.
Pomnik pracowników i pacjentów szpitala psychiatrycznego im. dra J. Babińskiego w Krakowie-Kobierzynie
ul. Czerwone Maki, cmentarz komunalny
Autor:
Inicjator:
Fundator: społeczeństwo gm. Kobierzyn
Wymiary: nagrobek: ; płyta:
Materiał: nagrobek kamienny, tablica marmurowa
Data odsłonięcia: 2 czerwca 1967, po zmianie 23 czerwca 2002 r.
Inskrypcja: [tablica , tekst polski:] NA TYM CMENTARZU POCHOWANO KILKUSET / PACJENTÓW / SZPITALA PSYCHIATRYCZNEGO / IM. DR. JÓZEFA BABIŃSKIEGO / ZAMORZONYCH GŁODEM PRZEZ NIEMCÓW / 1940-1942 // W TEJ MOGILE / 23 CZERWCA 1942 R. / W DNIU LIKWIDACJI SZPITALA POGRZEBANO / 30 ZAMORDOWANYCH PACJENTÓW / ORAZ / 25 ŻYDÓW Z GMINY SKAWINA / ZMUSZONYCH DO POMOCY PRZY / GRZEBANIU CHORYCH I NA KONIEC / ZASTRZELONYCH // NIECH OFIARA ŻYCIA TYCH LUDZI / NIE ZOSTANIE ZAPOMNIANA I NIGDY WIĘCEJ / SIĘ NIE POWTÓRZY / W 60. ROCZNICĘ WYDARZEŃ, 23 CZERWCA 2002 [tablica , tekst niemiecki:] Auf diesem Friedhof sind mehrere hundert / Patientinnen und Patienten / des Psychiatrischen Krankenhauses J. Babiński begraben, / die von Deutschen dem Hungertod ausgeliefert wurden. / +1940-1942+* * * // An diesem Ort / wurden am 23. Juni 1942, / dem Tag der Liquidierung des Krankenhauses, / 30 ermordete Patientinnen und Patienten begraben / zusammen mit 25 Juden aus der Gemeinde Skawina, / die gezwungen wurden, die Kranken zu begraben, / und danach ebenfalls erschossen wurden. // * * * / Das Opfer, das diese Menschen mit ihrem Leben gebracht haben, darf nicht vergessen werden und sich nie wiederholen. / Zum 60. Jahrestag der Ereignisse am 23. Juni 2002.
Uwagi: od listopada 1939 roku Krajowym Zakładem dla Umysłowo i Nerwowo Chorych w Kobierzynie zarządzała niemiecka administracja; z powodu zmniejszeniu racji żywnościowych miesięcznie umierało kilkudziesięciu pacjentów. W 1941 roku 91 pacjentów wyznania mojżeszowego zostało wywiezionych do szpitala Zofiówka w podwarszawskim Otwocku, skąd w dniu 18 sierpnia zostali przetransportowani do Obozu Natychmiastowej Zagłady w Treblince i tam zgładzeni. W dniach 23-24 czerwca 1942 roku nastąpiła ostateczna likwidacja szpitala: trzydziestu pacjentów uśmiercono zastrzykami bądź strzałami, zastrzelono także Żydów skawińskich przywiezionych do wykopania grobu na przyszpitalnym cmentarzu. Pozostałych przy życiu 535 pacjentów w liczbie 535 hitlerowcy wywieźli do obozu koncentracyjnego, gdzie zginęli.
Wcześniej znajdował się tu odsłonięty w 1967 roku kamienny obelisk wysokości ok. 200 cm; na tablicy o wymiarach 40 cm x 30 cm była inskrypcja: pamięci / ofiar hitleryzmu / chorych i pracowników / szpitala w Kobierzynie / 1939-1945
Bibliografia: Adamczewski, Kraków, s. 108; Banaś, Fijałkowska, Miejsca Pamięci, s. 19 i n.; Gąsiorowski, Kuler, s. 290; K. Grodziska, Cmentarze Podgórza, s. 73; Kluska, Różycki, Monografia; Archiwum Szpitala im. Babińskiego; GKBZH Sądów Grodzkich 9/169; Zagłada chorych psychicznie w Polsce 1939-1945. Die Ermordung der Geisteskranken in Polen 1939-1945, red. Zdzisław Jaroszewski, Warszawa 1993.
|
DO GÓRY ID: 12632 A:
|
|
21.
Pomnik pracowników Wodociągów
ul. Księcia Józefa 299, przed siedzibą Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary: wys. 600 cm
Materiał: kolumna wapienna, figura NMP kamień, litery brąz
Inskrypcje: [na tablicy lewej:] [NAZWISKA POLEGŁYCH strona lewa:] Baraniuk Franciszek / Fiszer Jan / Fryc Jan / inż. Furdzik Tadeusz / Gołda Tomasz / Hejkie Franciszek / Kaczor Roman / Karamon Ignacy / Inż. Kielanowski Tadeusz / Kopciuch Tadeusz / mgr Kowalczyk Mieczysław / Kubiński Józef / Kuźmik Józef / inż. Kropiwnicki August / Ludwikowski Stanisław / Łyko Antoni / Małek Kazimierz / Pachner Ferdynand / Banaś Władysław // [NAZWISKA POLEGŁYCH strona prawa:] Mieczysław / Martyka August / Nowak Adam / Paprocki Edward / Rippe Wilhelm / Rożański Zdzisław / Schrott Jerzy / Serafin Bronisław / Siedleczka Ludwik / Solecki Władysław Steinmaasel Zygmunt / Szczygieł Franciszek / Szymski Aleksander / Tomasik Wojciech / Tylek Stanisław / Wilk Leopold / Włoch Mieczysław / Wypych Aleksander / Zatorski Stanisław
[tablice wewnętrzne: po bokach daty:] 1939 = = 1945 [środkowa:] cierpieli / walczyli / polegli za Polskę
|
DO GÓRY ID: 12653 A:
|
|
22.
Pomnik straconych 29 stycznia 1944
ul. Kocmyrzowska 36, os. Na Wzgórzach, skwerek między bl. 36-38
Autor: Jadwiga Horodyska, M. Grodzicki, Z. Trzebiatowski
Inicjator: Koło ZBoWiD Huty im. Lenina
Fundator: Załoga Huty im. Lenina
Materiał: kamień
Data odsłonięcia: 29 stycznia 1963
Inskrypcja: pamięci / osiemdziesięciu patriotów / polskich rozstrzelanych / w Grębałowie przez faszystów / hitlerowskich w dniu / 29 stycznia 1944 roku / Załoga Huty im. Lenina
Uwagi: w egzekucji 29 stycznia 1944 r. w odwecie za napad partyzantów na dwa pociągi niemieckie między Krakowem i Miechowem oraz zabicie dwóch strażników kolejowych hitlerowcy rozstrzelali osiemdziesięciu zakładników. Zwłoki zostały pochowane w nieznanym miejscu. Miejsce egzekucji upamiętniono po wyzwoleniu pomnikiem. Nazwisk ofiar nie ustalono.
Pater jako autorkę podaje tylko Horodyską.
Bibliografia: Czapczyńska, Dokumentacja… t. III; S. Dąbrowa-Kostka, Hitlerowskie afisze śmierci, s. 207; Gąsiorowski, Kuler, s. 262; J. Kortys, W Grębałowie przed 25 laty, „Tygodnik Powszechny”, 9 II 1969 nr 6 (1046), s. 6; Pater S., Nad ujściem Dłubni do Wisły, s. 27-28; Przewodnik po upamiętnionych miejscach walki i męczeństwa lata wojny 1939-1945, s. 363; Wł. Ważniewski, s. 207; „Za Wolność i Lud” 1964, nr 1??-10??, s. 8.
|
DO GÓRY ID: 12612 A:
|
|
23.
Pomnik-mauzoleum pamięci ofiar terroru "Glinnik"
ul. Kamedulska
Autor: Andrzej Zdzienicki
Projekt rzeźbiarski: dr Roman Husarski (Buda)
Autor tekstu i układ:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary: 400 cm x 1500 cm (4 m x 15 m)
Materiał: granit
Data odsłonięcia: 19 października 1967
Inskrypcja: W hołdzie / ofiarom / hitlerow/ +skiego+/ terroru / +Społe+ /czeństwo /+miasta+ Krakowa
Uwagi: dawne wyrobisko gliny, na miejscu zwanym Glinikiem a. Glinnikiem, u wylotu dzisiejszej ul. Bruzdowej, w latach 1939-1944 było miejscem masowych rozstrzeliwań Polaków przez hitlerowców. Egzekucji dokonywano pod stromą ścianą wzgórza, zwłoki zamordowanych grzebano na miejscu. Po egzekucji ściana wykopu była wysadzana. Szczątki pomordowanych zostały złożone w zbiorowej mogile.
Pierwsza egzekucja miała miejsce już w listopadzie 1939, następne, które można było ustalić: 22 i 24 XII 1939, 13 IV 1940, 2 VII 1940, w jesieni 1942, 16 III 1943, 19 VII 1943, 19 IX 1943, 5 XII 1943, 10, 12, 17 i 31 I 1944, 11 i 14 II 1944, 2, 16 18 III 1944, 24 IV 1944, 10 i 26 V 1944, 5 i 27 VI 1944, i 27 VII 1944, na początku sierpnia 1944 i 22 IX 1944.
Liczba ofiar pozostaje nieznana; autorzy Przewodnika po upamiętnionych miejscach walki i męczeństwa lata wojny 1939-1945 podają szacunkową liczbę 1300 osób. Po wyzwoleniu ustalono następujące nazwiska ofiar (w nawiasach daty egzekucji):
Bałys Wincenty z Wadowic (22 XII 1939), Baran Fryderyk z Tarnowa (14 II 1944), Błaszkiewicz Marian z Tarnowa (10 V 1944) Boryczko z Wadowic (22 XII 1939) Borzeszkowski Oswald z Gorlic (11 II 1944) Chmielarski Władysław z Krakowa (11 II 1944) Chowaniec Maksymilian z Radziszowa (11 II 1944) Cichorz Tadeusz z Warszawy (11 II 1944) Dębicki Jan z Tarnowa (12 I 1944) Dubiel Bolesław z Kocmyrzowa (11 II 1944) Dudek Władysław z Krakowa (11 II 1944) Dudoń z Wadowic (22 XII 1939) Frączek Jan Józef z Tarnowa (17 I 1944) Frączek Marian z Tarnowa (19 X 1943) Gacek Edward z Krakowa (26 V 1944) Gardała Roman z Krakowa (11 II 1944) Godzisz Stanisław z Tarnowa (13 IV 1940) Gomulicki Franciszek z Tarnowa (22 X 1944) Górecki Franciszek z Tarnowa (31 II 1944) Gradowski Bolesław z Goszyc (11 II 1944) Grochalski Józef z Krakowa (11 II 1944) Grochalski Stanisław z Krakowa (11 II 1944) Grodzicki Władysław z Myślenic (5 VI 1944) Haber Agnieszka z Morawicy (27 VII 1944) Henisz Wincenty z Krakowa (26 V 1944) Hołuj Zbigniew z Myślenic (5 VI 1944) Hondo Aleksander z Krakowa (11 II 1944) Hondo Józef z Krakowa (11 II 1944) Jargosz Jan z Krakowa (11 II 1944) Jarosz Franciszek z Krakowa (11 II 1944) Jarosz Władysław z Krakowa (11 II 1944) Jaugustyn Kazimierz z Bochni (11 II 1944) Jesionek Franciszek z Piasków Wielkich (5 VI 1944) Kaczmarek Kazimierz z Tarnowa (11 II 1944) Kalarus Władysław z Tarnowa (27 VI 1944) Kawik Ludwik z Tarnowa (24 IV 1944) Kiwior Stanisław z Tarnowa (18 III 1944) Klimas Jan z Lubienia (26 V 1944) Kościuk Adam z Krakowa (5 VI 1944) Kotowski Roman z Tarnowa (27 VII 1944), Kowalówka Adam z Krakowa (11 II 1944), Kowalówka Tadeusz z Krakowa (11 II 1944), Król Stanisław z Kocmyrzowa (11 II 1944), Kumor Czesław z Tarnowa (2 VII 1944) Kurnik Stanisław z Krakowa (19 VII 1943), Kwiatek Zdzisław z Krakowa (11 II 1944), Lasoń Władysław z Piasków Wielkich (5 VI 1944), Luraniec Józef z Krzyszkowic (5 VI 1944), Machnik Józef z Sobolowa (11 II 1944), Majka Władysław z Krakowa (11 II 1944), Makowski Bronisław z Krakowa (26 V 1944), Mazur Władysław z Piasków Wielkich (5 VI 1944), Melman Mojżesz z Wadowic (22 XII 1939), Michalski Franciszek z Krakowa (11 II 1944) Mikurda Henryk ze Zbydniowa (11 II 1944), Mikus Władysław z Tarnowa (16 III 1943), Panek Jan z Krakowa (11 II 1944), Podstawa Stanisław z Tarnowa (2 III 1944), Potrawa Andrzej z Tarnowa (14 II 1944), Pyrdek Czesław z Krakowa (11 II 1944), Rogowski z Krakowa (22 XII 1939) Sendek Marian z Kocmyrzowa (11 II 1944) Seweryn Marian z Krakowa (11 II 1944) Sitko Leopold z Sobeniewic (5 VI 1944) Siwek Jan z Krakowa (11 II 1944) Skibka Stanisław z Krakowa (11 II 1944) Smenda Antoni z Krakowa (11 II 1944) Socha Jan z Krakowa (26 V 1944) Stasik Jan ze Sławkowic (11 II 1944) Stasik Władysław ze Sławkowic (11 II 1944) Szostak Ryszard z Krakowa (19 VII 1943), Wąsik z Zawadki (22 XII 1939), Wiktor (siostry) z Nowego Sącza (22 XII 1939), Witkowski Stanisław z Krakowa (11 II 1944), Wojtawicki Szczęsny z Nowego Sącza (11 II 1944), Zając Franciszek ze Sławkowic (11 II 1944), Zubek Jerzy z Krakowa (11 II 1944), Żarnowski Feliks ze Skawiny (11 II 1944), Żeberko Aron (jesień 1942), Żeberko Samuel (jesień 1942).
Bibliografia: Adamczewski, Kraków, s. 274; J. Buda, Glinnik (Przegorzały), „W Marszu 1939-1945”, 1989; S. Dąbrowa-Kostka, Hitlerowskie afisze śmierci; „Dziennik Polski” 1946 nr 302; „Dziennik Polski” 1967 nr 248; Gąsiorowski, Kuler, s. 22; Przewodnik, s. 361; J. Ścisło, Przegorzały — miejsce masowych egzekucji Polaków w Krakowie w latach 1939 – 1945.
|
DO GÓRY ID: 12607 A:
24.
Symboliczny nagrobek dziesięciu więźniów Montelupich straconych 13 listopada 1943
niedaleko stacji Bieńczyce, nieopodal ul. Kocmyrzowskiej
Autor projektu: Tadeusz Zalewiński
Autor inskrypcji:
Inicjator: Członkowie Koła ZBoWiD przy Zakładach Tytoniowych w Czyżynach
Fundator: Załoga Huty im. Lenina; Wykonanie: członkowie Koła ZBoWiD przy Zakładach Tytoniowych w Czyżynach
Wymiary: 200 cm x 150 cm
Materiał: postument cegła, krzyż żelazo, ogrodzenie: rury stalowe; materiały dostarczyły Krakowskie Zakłady Betoniarskie i Żelbetonowe Czyżyny-Łęg
Bibliografia: S. Pater, Nad ujściem Dłubni do Wisły, s. 88-29.
|
DO GÓRY ID: 12623 A:
|
|
25.
Symboliczny nagrobek ofiar egzekucji 6 czerwca 1944
ul. Praska 69 (nieopodal skrzyżowania z Tyniecką, obok wału Wisły)
Autor:
Inicjator:
Materiał: tablica marmur, płyta beton, ogrodzenie kamień, znicze metal
Wymiary płyty: 100 cm x 120 cm
wymiar ogrodzenia: 300 cm x 450 cm
Inskrypcja: Pamięci pomordowanych / przez hitlerowskiego okupanta / w dn. 6 VI 1944 [nazwiska w dwóch kolumnach. kolumna lewa:] Płachciński Jan / Mika Józef / Świątek Tadeusz / Kaim Stanisław / Magierski Czesław / Żylski Stanisław / Chmiel Karol / Kastelik Bronisław / Szymoniak Adam / Kahl Eugeniusz / Wrona Eugeniusz / Adamus Zygmunt / Jarzyna Mieczysław / Elget Tadeusz / Kolak Bolesław / Jarząbek Stanisław / Nowacki Władysław / Ziembla Władysław / Horabik Jakub / Jarząbek Adolf [kolumna prawa:] Piasecki Józef / Puchalka Franciszek / Holdun Rudolf / Starzyk Stanisław / Sułkowski Józef / Krygier Tadeusz / Mika Jan / Świątek Franciszek / Sala Jan / Kawula Filip / Biel Kazimierz / Fijałkowski Stanisław / Roithberg-Hoerner Franciszek / Zachuła Szczęsny / Batko Stanisław / Sitko Augustyn / Kowalik Rudolf / Ziembiński Stefan / Szczepaniec Wojciech / Gwóźdź Stanisław
Uwagi: miejsce upamiętnia rozstrzelanie skazanych za "napady na dzieło niemieckiej odbudowy" przez sąd doraźny
Bibliografia: Adamczewski, Kraków, s. 273; Banaś, Fijałkowska, Miejsca Pamięci, s. 9-11 i 13-14; S. Dąbrowa-Kostka, Hitlerowskie afisze śmierci, s. 269 i n.; Gąsiorowski, Kuler, s. 304; Przewodnik po upamiętnionych miejscach walki i męczeństwa lata wojny 1939-1945, s. 365.
|
DO GÓRY ID: 12627 A:
26.
Symboliczny nagrobek pamięci czterdziestu rozstrzelanych 27 maja 1944
ul. Lubicz 27, róg Botanicznej
Autor: Jerzy Napieracz
Inicjator:
Fundator:
Wymiary:
Materiał:
Data odsłonięcia: 1994
Inskrypcja pionowa: [znak Polski Walczącej] Miejsce / uświęcone / męczeńską krwią / 40 Polaków / rozstrzelanych / przez okupanta / hitlerowskiego / 27 maja 1944 r. / cześć / ich pamięci
Inskrypcja 2 [wpisana w krzyż harcerski, w bocznych ramionach czu = waj]:dnia 27 maja 1944 r. / Niemcy rozstrzelali / na tym miejscu 40 Polaków / cześć ich pamięci // Fundacja XI Druż. Harc.
Uwagi: W dniu 27 maja 1944 pod murem, na zabudowanej obecnie parceli Niemcy dokonali publicznej egzekucji przez rozstrzelanie czterdziestu Polaków, więźniów przywiezionych z ul. Montelupich, w odwecie za zastrzelenie na ul. Lubicz dwóch niemieckich policjantów (Schönwalda i Hoffa), którzy w dniu 26 maja usiłowali zatrzymać żołnierzy krakowskiego Kedywu AK działających w akcji mającej na celu odbicie płk. Józefa Spychalskiego „Lutego”. Więźniowie mieli związane drutem ręce i zagipsowane usta. Ciała ofiar wywieziono w nieznane miejsce. Nazwiska ofiar figurują na „afiszu śmierci” z dn. 28 maja 1944. Wstrząsającą pisemną relację z miejsca kaźni bezpośrednio po egzekucji sporządziła Zofia Brunarska „Safonka”.
Ciesielski Michał z Krakowa; Gawęda Wincenty z Sułkowic; Gillert Jan z Krakowa; Gradziński Adam z Krakowa; Grzyb Stanisław z Krakowa; Grzybek Stanisław z Zawady; Heil Edward; Hołuj Jan z Myślenic; Hołuj Zbigniew; Hörner-Roithberg Eugeniusz z Koźmic Wielkich; Horniew Gregory; Jamrosz Bolesław ze Skawiny; Jarząbek Wojciech z Zawady; Jerzykiewicz Alfred z Myślenic; Jura Dominik z Krakowa; Kolanko Eugeniusz z Krakowa; Kozłowski Jan z Luborzycy; Książek Zygfryd z Krakowa; Lepoj Władysław ze Staniątek; Leśniak Jan z Krakowa; Makowski Bronisław; Marzec Piotr z Luborzycy; Michalski Stefan z Krakowa; Mucha Jan z Myślenic; Piotrowski Władysław z Krakowa; Połeć Zbigniew z Krakowa; Rembowski Zygmunt z Proszowic; Sala Stanisław z Sułkowic; Sala Władysław z Sułkowic (informacja niepewna) ; Słowik Kazimierz z Krakowa; Starczewski Augustyn z Krakowa; Stefański Kasper z Luborzycy; Straszewski Henryk z Krakowa; Sułek Władysław z Krakowa; Szczygieł Jan z Krakowa; Szewczyk Leopold z Krakowa; Szywała Zygfryd z Krakowa; Tochowicz Ryszard ze Słomnik; Trawiński Józef z Krakowa; Wójcikiewicz Karol z Krakowa; Wygona Czesław z Myślenic; Wygona Julian z Myślenic (?)
Bibliografia: Z. Brunarska „Safonka”, Egzekucja przy Botanicznej, „Informator” Stowarzyszenia Żołnierzy Armii Krajowej nr 55; S. Dąbrowa-Kostka, Hitlerowskie afisze śmierci; Idem, W okupowanym Krakowie; Idem, Kombatancka karta porucznika „Gila”, „Zeszyty Historyczne” nr 8/2006, s. 58 i n.; Encyklopedia Krakowa, s. 976; Gąsiorowski, Kuler, s. 61-63.
|
DO GÓRY ID: 12624 A:
|
|
27.
Symboliczny nagrobek Polaków pomordowanych w forcie „Krzesławice” w latach 1940-1945
ul. Architektów (Wzgórza Krzesławickie), Fort „22 Krzesławice”
Autor:
Autor tekstu i układ:
Inicjator: Zarząd Oddziału ZBoWiD i Dzielnicowy Komitet Frontu Jedności Narodu w Nowej Hucie
Fundator:
Wymiary:
Materiał: żeliwo
Data odsłonięcia: 27 maja 1956
Inskrypcja: Tu spoczywa / 440 / patriotów polskich / pomordowanych przez barbarzyńców / hitlerowskich / w latach 1940-1945 / w Krzesławicach / Cześć ich pamięci! // N. Huta dn. 27 maja 1956 r.
Uwagi: w poaustriackim forcie od listopada 1939 r. do 1945 r. Niemcy dokonywali egzekucji Polaków. Skazańców przywożono głównie z więzienia przy ul. Montelupich w Krakowie. Niewiele spośród dotychczas ekshumowanych 440 ciał ofiar udało się zidentyfikować. Rzeczywista, znacznie wyższa liczba ofiar jest trudna do ustalenia. Ustalone nazwiska zamordowanych → Mauzoleum straconych w egzekucjach, Fort „22 Krzesławice”.
Bibliografia: S. Dąbrowa-Kostka, Hitlerowskie afisze śmierci; Idem, W okupowanym Krakowie; S. Pater, Nad ujściem Dłubni do Wisły, s. 26.
|
DO GÓRY ID: 12605 A:
|
|
28.
Symboliczny nagrobek rozstrzelanych w ostatniej egzekucji w Krakowie 15 stycznia 1945
ul. Półkole 11 (Miedziana), Dąbie, skwerek k. Szkoły Podstawowej nr 18 im. Św. Anny
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary:
Materiał: postument granit czerwony, krzyż beton malowany, medalion w przecięciu ramion krzyża miedź
Data odsłonięcia: 22 lipca 1948 ?? 31 stycznia 1946??
Inskrypcja: dnia 15 stycznia 1945 Niemcy / zamordowali w tym miejscu 79 osób / przeważnie obywateli dzielnicy / XX Dąbie / Cześć ich pamięci
Uwagi: lista ofiar patrz: mogiła straconych na Dąbiu 15 stycznia 1945
Bibliografia: Adamczewski, Kraków, s. 273; Przewodnik po upamiętnionych miejscach walki i męczeństwa lata wojny 1939-1945, s. 358; S. Czerpak, T. Wroński, Upamiętnione miejsca walki i męczeństwa w Krakowie i województwie krakowskim 1939-1945, Kraków 1972; S. Dąbrowa-Kostka, Hitlerowskie afisze śmierci, s. 305; Czapczyńska, Dokumentacja III; S. Zając, Zbrodnia w przeddzień wolności, „Dziennik Polski” nr 7438, 13 I 1963; S. Zając, Krakowski styczeń 1945, „Za Wolność i Lud” 1985, nr 3, s. 6; „Dziennik Polski” 1946, nr 13; Gąsiorowski, Kuler, s. 85; A. Stawiarski, Tragiczny poniedziałek, „Gazeta Wyborcza” 2005, 14 stycznia.
|
DO GÓRY ID: 12626 A:
29.
Symboliczny nagrobek więźniów Montelupich straconych 29 stycznia 1944
ul. Kocmyrzowska 23 (k. dawnego toru kolejowego, przy ogrodzeniu posesji)
Autor
Inicjator:
Fundator:
Materiał: kopiec ziemny, krzyż żelazny, ogrodzenie: rury stalowe
Inskrypcja: pamięci / osiemdziesięciu patriotów polskich / rozstrzelanych w Grębałowie przez / faszystów hitlerowskich w dniu / 29 stycznia 1944 załoga Huty im. Lenina
Uwagi: symboliczny nagrobek osiemdziesięciu więźniów Montelupich straconych w tym miejscu 29 stycznia 1944 r. w odwecie za wysadzenie przez AK dwóch pociągów.
Bibliografia: S. Pater, Nad ujściem Dłubni do Wisły, s. 28-29.
|
DO GÓRY ID: 12622 A:
|
|
30.
Tablica informacyjna
ul. Pomorska 2, zewnętrzna ściana na podwórzu u wejścia do piwnic
Autor:
Inicjator;
Fundator:
Wymiary: 30 cm x 40 cm
Materiał: kamień
Data odsłonięcia: 1 listopada 1945
Inskrypcja: miejsce kaźni / hitlerowskiej / w latach / 1939-1944
|
DO GÓRY ID: 12602 A:
31.
Tablica ku czci parafian Najświętszego Serca Jezusowego
ul. Cechowa 44, kościół Najświętszego Serca Jezusowego
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary:
Materiał:
Data odsłonięcia:
Bibliografia: Przewodnik po upamiętnionych miejscach walki i męczeństwa lata wojny 1939-1945, s. 354.
|
DO GÓRY ID: 12663 A:
32.
Tablica ku czci parafian Pana Jezusa Dobrego Pasterza — ofiar wojny
ul. Dobrego Pasterza 4, kościół Pana Jezusa Dobrego Pasterza, Kaplica Męczeństwa
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary:
Materiał:
Data odsłonięcia:
Uwagi: tablicę poświęcono pamięci 107 mieszkańców parafii, którzy w okresie II wojny polegli na frontach, zginęli w egzekucjach, zginęli w obozach: Batko Kazimierz; Bębenek Franciszek, KL Neuengamme; Biel Antoni, KL Auschwitz; Bobel Zdzisław, KL Auschwitz; Borek Marcin, Katyń; Bryk Zbigniew, Kraków; Burda Piotr, Kraków; Cesarz Wilhelm, Lacroix; Chmielarski Władysław, Tarnów; Chrząszcz Jan, KL Auschwitz; Chrząszcz Stanisław, KL Auschwitz; Chrząszcz Stefan, KL Auschwitz; Czarski Rudolf, KL Gross Rosen w 1945 roku; Czech Stanisław, Kraków; Darłak Karol, Lwów; Drzewiecki Józef; Fąfara Piotr, Montelupich; Gazda Stefan, KL Auschwitz; Głowacki Jerzy, Częstochowa; Gołda Tomasz, KL Auschwitz; Gołda Tomasz, KL Auschwitz; Gracz Józef, KL Auschwitz; Halik Franciszek, Kraków; Hellebrand Domicella, Kraków; Hellebrand Ludwik, Kraków; Iwanciów Włodzimierz; Idus Eugeniusz, Kraków; Jabłoński Franciszek; Jarząbek Adolf, Kraków; Jarząbek Jan, Kraków; Jarząbek Stanisław, Warszawa; Jarzyna Jerzy, Kraków; Jaworowski Henryk, Katyń; Jedynak Karol; Jelonek Augustyn, Katyń; Kaczmarczyk Władysław, KL Auschwitz; Kaliński Mieczysław, KL Auschwitz; Piekarczyk Szymon, Kraków; Polończyk Franciszka; Pracuch Wojciech; Przekupień Gerwazy, Montelupich; Romanowski Artur, KL Auschwitz; Roszczyk Rozalia, KL Auschwitz; Rutkowski Jan, KL Auschwitz; Rychlik Kazimierz, KL Neuengamme; Ryszko Władysław, KL Auschwitz; Sieprawski Tadeusz, Hamburg; Sitko Andrzej, ZSRR; Sitko Stanisław, Kraków; Sołtysik Józef, KL Auschwitz; Sowiński Jan, Wrocław; Spytkowska; Stanek Jan, Kraków; Stefański Ignacy, Kraków; Stefański Michał, KL Auschwitz; Stokłosa Mieczysław, Montelupich; Stokłosa Włodzimierz, Montelupich; Stopa Wanda, KL Ravensbrück; Stopa Wiktor, Kraków; Szybowski Antoni; Szybowski Jan, KL Gross Rosen; Twardy Stanisław, KL Auschwitz; Urbańska Ludmiła, KL Auschwitz; Urbański Hipolit, KL Auschwitz; Urbański Stanisław, KL Auschwitz; Walaszczyk Zygmunt, KL Auschwitz; Wąchana Jan, Krościenko; Wąchana Stanisław, Zabrzeże; Kazimierczak Stefan, KL Auschwitz; Kitliński Konstanty, Kraków; Korzeniak Aleksander, KL Auschwitz; Kowalczyk Mieczysław, Katyń; Kozicki Józef, Kraków; Kramarczyk Józef, KL Gross Rosen; Król Władysław, KL Auschwitz; Krzywda Franciszka, KL Auschwitz; Kubacki Władysław, Montelupich; Kuc Zbigniew, Kraków; Kundyk Józef, KL Auschwitz; Kundyk Wiktor, KL Auschwitz; Larysz Stanisław, Montelupich; Lewkiewicz Mieczysław, KL Auschwitz; Łobodycz Marta, KL Auschwitz; Łodyga Feliks, Niemcy; Łyko Antoni, KL Auschwitz; Machlowski Stanisław, Kraków; Machowski Bronisław, KL Płaszów; Machowski Jan, Kraków; Małek Piotr, KL Auschwitz; Marszałek Antoni, KL Auschwitz; Matras Stefan, Krzesławice; Mitka Antoni, KL Auschwitz; Mól Władysław, KL Auschwitz; Natkaniec Kazimierz, Poręba; Nowaj Józef, Katyń; Nowak Józef, Katyń; Ochwat Karol, Montelupich; Patlak Kamila, KL Auschwitz; Pazurkiewicz Stanisław, KL Auschwitz
Bibliografia: Gąsiorowski, Kuler, s. 17-19; Przewodnik, s. 356.
|
DO GÓRY ID: 12662 A:
|
|
33.
Tablica pamięci pracowników Kasy Chorych – członków Ruchu Oporu, którzy zginęli w latach 1939-1945
ul. Batorego 3, fasada siedziby Ubezpieczalni
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary: 100 cm x 140 cm
Materiał: tablica: kamień (sjenit); kwietnik ; pod tablicą: żelazny drut kolczasty, znicze po bokach: metal
Data odsłonięcia: 30 sierpnia 1969
Inskrypcja: W KRWAWYCH LATACH HITLEROWSKIEJ OKUPACJI / 1939-1945/ ODDALI SWE ŻYCIE ZA WOLNOŚĆ OJCZYZNY CZŁONKOWIE RUCHU OPORU PRACOWNICY / b. UBEZPIECZALNI SPOŁECZNEJ W KRAKOWIE/ GINĄC NA MIEJSCACH STRACEŃ W WIĘZIENIACH / I OBOZACH KONCENTRACYJNYCH // BARAN WŁADYSŁAW . BOGDA BOLESŁAW BUCZENIEWSKA ZOFIA BUDZIASZEK EUGENIUSZ / CHOYNOWSKI ANTONI GÓRSKI EMIL KAZERLIK ZBIGNIEW KLEPALSKI WŁADYSŁAW / KONDRACKI JAN KROPATSCH RUDOLF KULA ROMAN KUMALA JÓZEF / KWAŚNIEWSKI MIKOŁAJ MALINOWSKI KAROL MAYER EDWARD MENCEL TEOFIL / MICHALSKI JÓZEF MIKA JÓZEF MITKA ANTONI MOTYL MIECZYSŁAW / NAGUCKI KAZIMIERZ PAŁKA FRANCISZEK PARTYKA JAN PREISS WITOLD / PUDŁO ROMAN ROSE STANISŁAW RUDEK STANISŁAW RZEPECKI WŁADYSŁAW / SŁOTA WITOLD SŁOTA WŁADYSŁAW STUCZYŃSKI STANISŁAW SZANCER ANDRZEJ / SZOKALSKI ZYGMUNT SZYMCZAK EDWARD TARNOWSKI JAN TOKARZ KAZIMIERZ / WOŁKOWSKI ANTONI WÓJCIK PAWEŁ WÓJCIK SZCZEPAN·ZJADACZ TADEUSZ // W HOŁDZIE POLEGŁYM // Z.Z. PRAC. SŁUŻBY ZDROWIA = ZBoWiD – ZWIERZYNIEC / 1969.
Bibliografia: Czapczyńska, Inwentaryzacja, t. I; Gąsiorowski, Kuler, s. 5-7; Przewodnik, s. 355.
|
DO GÓRY ID: 12644 A:
|
|
34.
Tablica pamięci straconych 20 listopada 1943
ul. Wielicka, kapliczka Boga Ojca (latarnia umarłych) k. starego cmentarza Podgórskiego
Autor:
Autor inskrypcji:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary tablicy: 50 cm x 80 cm
Materiał: tablica marmur
Inskrypcja: miejsce / pamiętnego / męczeństwa / Polaków / rozstrzelanych / przez Niemców / 20.XI.1943
Uwagi: Egzekucja została wykonana w odwecie za zlikwidowanie dozorcy więzienia św. Michała – L. Nowaka, konfidenta Gestapo. Wg list niemieckich śmierć ponieśli: Józef Apostoluk, Józef Danek, Józef Gaura, Adam Kalicki, Aleksander Kluska, Bolesław Kopczyński, Bronisław Kuźma, Marian Sieprawski, Marian Wojtal, Wacław Zabielski.
Dąbrowa-Kostka ( Hitlerowskie afisze śmierci, s. 171) cytuje obwieszczenia: „egzekucja zakładników 16 listopada przy przystanku kolejowym w Bieńczycach, za zamach na policjanta niemieckiej straży kolejowej Sorysa, dokonany 15 listopada 1943”; nazwiska jw.; tamże, s. 175: „za skrytobójcze zamordowanie pracującego w niemieckiej służbie dozorcy więziennego Nowaka w Krakowie dnia 18 XI 1943 r. rozstrzelano dzisiaj w trybie doraźnym dziesięciu Polaków podanych w moim obwieszczeniu z dnia 16 XI 1943, którzy byli przedłożeni do ułaskawienia…”
Bibliografia: Adamczewski, Kraków, s. 273; Banaś, Fijałkowska, Miejsca Pamięci, s. 151; Czapczyńska, Dokumentacja, t. III; S. Dąbrowa-Kostka, Hitlerowskie afisze śmierci, s. 171, 175; GKBZPNP Ankieta Sądów Grodzkich 9/194; MHmK, kartoteka więźniów krakowskiego Gestapo; Gąsiorowski, Kuler, s. 309; Kluska, Różycki, Monografia.
|
DO GÓRY ID: 12621 A:
|
|
35.
Tablica pamięci straconych 28 lipca 1943
ul. Królowej Jadwigi 78, ściana Szkoły Podstawowej nr 32
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary:
Materiał: marmur
Data odsłonięcia: 1979, po konserwacji 6 stycznia 2002
Inskrypcja: W tym miejscu w nocy poprzedza / jącej dzień 28.VII.1943 pamiętny / krwawą pacyfikacją / Zwierzyńca, Woli Justowskiej / i Przegorzał / żołdacy hitlerowscy zebrali / mieszkańców Zwierzyńca poczym / 24 patriotów głÓwnie robotni / ków rozstrzelali, a wielu innych / zesłali do obozów zagłady
Uwagi: w nocy z 27 na 28 sierpnia 1943 r. aresztowano niemal 100 mieszkańców Woli Justowskiej, Przegorzał, Zwierzyńca, Bielan, Zakamycza i Chełma; 24 zostało wyrokiem sądu doraźnego, urzędującego w budynku szkoły podstawowej przy ul. Królowej Jadwigi, skazanych na śmierć; 21 osób stracono w zbiorowej egzekucji, ok. 80 wysłano do Płaszowa, stamtąd do Auschwitz, gdzie kolejnych troje zginęło w komorach gazowych. Ciała, ekshumowane 28 czerwca 1945 r., złożone zostały na cmentarzu Salwatorskim. Rozstrzelani zostali: Angelus Zygmunt ur. 13 maja 1917; Domagała Stefania ur. 8 lutego 1906; Dumowa Irena ur. 17 października 1910; Fryszowa Regina ur. 1897; Gaudyn Stefan ur. 1916; Jakubowski Cezary ur. 1868; Jendrosz Zygmunt ur. 1918; Lelito Jan ur. 27 lutego 1920; Lelito Stanisław ur. 3 października 1922; Lis Stefan ur. 1911; Malik Adam ur. 1910; Porębski Edward ur. 4 lipca 1913; Rybakowa Róża ur. 1893; Słabik Bronisław ur. 4 września 1912; Solmanowa Jadwiga ur. 1878; Stramek Józef ur. 11 lutego 1920; Wiewiór Bruno ur. 1898; Wójcik Bolesław ur. 15 maja 1898; Zdziech Anna ur. 13 kwietnia 1914; Zielińska Ludwika ur. 1877; Zielińska Maria ur. 1920
Bibliografia: S. Dąbrowa-Kostka, Hitlerowskie afisze śmierci , s. 129-131; Przewodnik po upamiętnionych miejscach walki i męczeństwa lata wojny 1939-1945, s. 361; „Wola Justowska” w: W Marszu 1978; (Chyl) Tablica upamiętniająca ofiary pacyfikacji Woli Justowskiej. W godniejsze miejsce, „Gazeta Krakowska”, 7 stycznia 2002; (SIE), Tablica na murach szkoły upamiętnia ofiary pacyfikacji, „Dziennik Polski”, 7 stycznia 2002; Gąsiorowski, Kuler, s. 225, 226; kartoteki MHmK.
|
DO GÓRY ID: 12619 A:
|
|
36.
Tablica upamiętniająca adwokatów
ul. Batorego 17, na fasadzie kamienicy-siedziby Izby Adwokackiej (obecnie Stowarzyszenie Adwokatów)
Autor:
Inicjator: adwokaci krakowscy
Fundator: adwokaci krakowscy
Wymiary: tablica 50 cm x 50 cm, całość 75 cm x 80 cm
Materiał: tablica kamień (sjenit); żardiniera z motywem liści pod tablicą: blacha brązowa
Data odsłonięcia: wrzesień 1979
Inskrypcja: pamięci / adwokatów i aplikantów / Izby krakowskiej / którzy w latach 1939-1945 / ponieśli śmierć w obronie / niepodległości Polski / wrzesień 1979 koledzy
Bibliografia: Czapczyńska, Inwentaryzacja, cz. I; Gąsiorowski, Kuler, s. 7; Przewodnik, s. 355.
|
DO GÓRY ID: 12635 A:
37.
Tablica upamiętniająca Członków Spółdzielni Mieszkaniowej
ul. Parkowa 15, fasada kamienicy
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary: 60 cm x 45 cm
Materiał: mosiądz
Data odsłonięcia: 1980
Inskrypcja: W latach okupacji hitlerowskiej / 1939-1945 / oddali życie za wolność Ojczyzny / ginąc w obozach koncentracyjnych / członkowie Rady Nadzorczej i Zarządu / oraz mieszkańcy tego budynku / Rudolf Bator, Jan Czekański / Sabina Kaczor, Władysław Kuciel / Franciszek Stawarz, Leopold Stawarz / Eugeniusz Wrona, Karol Wrona / W hołdzie pomordowanym / W 50-lecie powstania Krakowskiej Spółdzielni Mieszkaniowej – Rada i Zarząd KSAM // 1980 r.
[tekst inskrypcji, oprócz podpisu, pisany minuskułą; po prawej stronie na tle pasków litera P w trójkącie, pod spodem podwójny drut kolczasty]
Uwagi: budynek zamieszkiwali działacze robotniczej spółdzielni mieszkaniowej
Bibliografia: Gąsiorowski, Kuler, s. 300; MHmK, kartoteka żołnierzy konspiracyjnych; MHmK, kartoteka więźniów krakowskiego Gestapo; Przewodnik, s. 365.
|
DO GÓRY ID: 12636 A:
38.
Tablica upamiętniająca Członków Związku Polaków w Niemczech „Rodło”
al. Mickiewicza 30, Akademia Górniczo-Hutnicza, Gmach A0, hall, I p.
Autor:
Inicjator: Rektor i Senat Akademii Górniczo-Hutniczej
Fundator:
Wymiary: 55 cm x 70 cm
Materiał: brąz
Data odsłonięcia: 8 lutego 1985
Inskrypcja: [centralnie u góry biały znak Rodła na czerwonym tle:] Pamięć i cześć / Związkowi Polaków w Niemczech i jego członkom spod znaku rodła / więzionym w KZ Sachsenhausen / w latach 1939-1940 / wraz z profesorami krakowskimi / niosącym im braterską pomoc // Rektor i Senat / Akademii Górniczo-Hutniczej / Kraków 8 II 1985
Uwagi: działacze Związku Polaków w Niemczech zostali aresztowani i osadzeni w KL Sachsenhausen z początkiem działań wojennych; podczas pobytu w obozie udzielali wszelkiej możliwej pomocy ofiarom krakowskiej Sonderaktion.
Bibliografia: A. Bolewski, H. Pierzchała, Martyrologia profesorów Akademii Górniczej w hitlerowskich więzieniach i obozach koncentracyjnych, s. 59 i n.; Czapczyńska, Inwentaryzacja, cz. II; Gąsiorowski, Kuler, s. 230; J. Gwiazdomorski, Wspomnienia z pobytu w Sachsenhausen; Przewodnik, s. 361.
|
DO GÓRY ID: 12637 A:
39.
Tablica upamiętniająca Działaczy Stronnictwa Demokratycznego
ul. Batorego 14, fasada siedziby SD
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary: 70 cm x 110 cm
Materiał: kamień, nóżki mocujące brąz, główki w kształcie rozetek metal
Data odsłonięcia: 11 (?) stycznia 1958
Inskrypcja: Pamięci poległych / Działaczy Stronnictwa Demokratycznego / W walce z okupantem hitlerowskim / o wolność i sprawiedliwość społeczną [w dwóch kolumnach; kolumna lewa:] Adler Józef / Jakubowska Aniela / Jakubowska Jadwiga / Jakubowski Stanisław / KorbutT Łucja / Kwaśniewski Mikołaj [kolumna prawa:] ogłodek Czesław / Ogłodek Jan / Poprawski Henryk / Poraj-Rembowski Bogusław / Wielbnowski Jan / Wielbnowski Stanisław / [centralnie:] Zębalski Edward / I wielu innych znanych tylko z pseudonimów // Cześć ich pamięci / [w prawym rogu:] Kraków 11 stycznia 1958
Bibliografia: „Dziennik Polski” 1958 nr 10; Gąsiorowski, Kuler, s. 7; kartoteki MHmK; Przewodnik, s. 355; PSB.
|
DO GÓRY ID: 12638 A:
|
|
40.
Tablica upamiętniająca obywateli Piasków Wielkich poległych za Ojczyznę
ul. Kosocicka (Piaski Wielkie), kościół parafialny pw. Serca Jezusowego
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary: 160 cm x 80 cm
Materiał: marmur; obramowanie?
Data odsłonięcia: 1981
Inskrypcja: Oddali swe życie za Polskę / w II wojnie światowej 1939-1945 / [kolumna lewa:] Żołnierze Września 1939 / Bilski Józef / Frączek Tomasz /Piasecki Mieczysław / Rysiewicz Bolesław / Sikora Stefan [kolumna prawa:] Żołnierze A.K. / z grupy „Żelbet” / Bilski Józef / Jędo Stanisław / Jelonek Augustyn / Myrek Józef / Nogaś Jan / Orszulak Tadeusz / Paciora Józef [przez środek:] Ludność cywilna / [kolumna lewa:] Biernat Józef / Bilski Antoni / Chlipała Andrzej / Chlipała Jan / Chlipała Stanisław / Czort Józef / Durych Józef / Dziob Antoni / Dziob Mieczysław / Dziob Stefan / Flak Władysław / FraŚ Wilhelm / Frączek Bolesław / Gawrysz Bronisław / Hojda Alojzy / Jelonek Franciszek / Jelonek Maria / Jelonek Władysław / Kękuś Feliks / KękuŚ Wincenty / Kozak Władysław / Lasoń Augustyn / Lasoń Piotr / Lasoń Stanisław / [kolumna prawa:] Lasoń Władysław / Laszczyk Stanisława / Luraniec Józef / MroŻek Wiktor / MroŻek Władysław / MroŻek Wojciech / Myrek Jan / Myrek Władysław / Opioła Antoni / Radwański Tadeusz / Radwański Tadeusz / Radwański Władysław / Radwański Wiktor / Seweryn Adam / Szczurowski Edward / Szczurowski Marian / Śmiałek Jakub / Wajda Adam / Wajda Franciszek / Wajda Karol / Wykurz Wanda / Żak Ferdynand / Żylski Stanisław [przez całą szerokość:] Przez Twoje Zmartwychwstanie / wybaw ich Panie / Kraków Piaski Wielkie 1981
Bibliografia: Banaś, Fijałkowska, Miejsca Pamięci, s. 60-62.
|
DO GÓRY ID: 12639 A:
|
|
41.
Tablica upamiętniająca ofiary egzekucji
ul. Lubicz 29, ściana w podcieniu biurowca
Inskrypcja: [pod harcerska lilijką napis:] patriotom / żołnierzom Armii Krajowej / harcerzom Szarych Szeregów / wymienionym / w hitlerowskich afiszach śmierci / w hołdzie rodacy / 27 maja 1994 [po obu stronach obwieszczenia o egzekucji i listy ofiar].
Uwagi: por. → Symboliczny nagrobek pamięci czterdziestu rozstrzelanych 27 maja 1944
|
DO GÓRY ID: 12625 A:
|
|
42.
Tablica upamiętniająca ofiary Gestapo
ul. Pomorska 2, hall budynku, przy schodach
Autor:
Wymiary: 80 cm x 80 cm
Materiał: kamień
Data odsłonięcia: 17 stycznia 1975
Inskrypcja: w domu tym / siedzibie Gestapo / w latach 1939-1944 / barbarzyńcy niemieccy / więzili torturowali mordowali / tysiące Polaków / cześć pamięci męczenników
|
DO GÓRY ID: 12603 A:
|
|
43.
Tablica upamiętniająca ofiary II wojny światowej
ul. Prosta (Prokocim), kościół p.w. Matki Bożej Dobrej Rady
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary: 60 cm x 120 cm
Materiał: marmur
Data odsłonięcia: 1965
Inskrypcja: [centralnie u góry krzyż równoramienny] 1945 1965 / ofiarom zbrodni hitlerowskich / w drugiej wojnie światowej / niech spoczywają w pokoju / ku pamięci potomnych w XX rocznicę / zakończenia wojny światowej / Zrzeszenie katolików Caritas [pionowo po zewnętrznych stronach tablicy między gwoździami mocującymi pionowo drut kolczasty]
Bibliografia: Banaś, Fijałkowska, Miejsca Pamięci, s. 108.
|
DO GÓRY ID: 12640 A:
|
|
44.
Tablica upamiętniająca ofiary masowych rozstrzeliwań w latach 1943-1945
ul. Architektów (Wzgórza Krzesławickie), Fort „22 Krzesławice”, ściana fortu nad wejściem
Autor:
Autor tekstu i układ:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary:
Materiał: marmur
Data odsłonięcia:
Inskrypcje [na tablicy umieszczonej na tle krzyża:] Miejsce / uświęcone / męczeńską / krwią / Polaków / walczących / o wolność [na tablicy pod krzyżem:] Tu hitlerowcy w latach / 1943 – 1945 / dokonywali masowych / rozstrzeliwań Polaków
Uwagi: tablica upamiętnia miejsce masowych egzekucji (jw.). Ustalone nazwiska zamordowanych → Mauzoleum straconych w egzekucjach, Fort „22 Krzesławice”.
|
DO GÓRY ID: 12606 A:
45.
Tablica upamiętniająca parafian Pleszowa poległych i zamordowanych w II wojnie światowej
kościół w Pleszowie
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary:
Materiał:
Data odsłonięcia: 1974
Inskrypcja: [lista nazwisk]: Baran Stanisław - zagiął bez wieści w 1945 r. Bienias Jan - zamordowany w Pleszowie w 1946 r. Bieroń Ludwik - zamordowany w Przytkowicach w 1943 r. Czekaj Józef - zaginął bez w 1945 r. Dzieją Józef - zamordowany w Krzesławicach w 1944 r. Gajoch Piotr - zamordowany w KL Auschwitz w 1941 r. Kochanowski Andrzej - zamordowany w KL Auschwitz w 1941 r. Krupa Franciszek - zamordowany w KL Buchenwald w 1942 r. Krupa Stanisław - zamordowany w KL Auschwitz w 1942 r. Nowak Józef - zaginął bez wieści w 1945 r. Rosiewicz Józef - zginął w Marienscheim w 1945 r. Rosiewicz Kazimierz - zginął w Kanale La Manche w 1945 r. Rozpędek Józef - zaginął bez wieści w 1943 r. Stefański Jakub - zamordowany w Komorowicach w 1946 r. Stefański Stanisław - zaginął bez wieści Wilczek Jan - zginął w Kerminie w 1942 r.
Bibliografia: Przewodnik po upamiętnionych miejscach walki i męczeństwa lata wojny 1939-1945, s. 363; Archiwum parafialne; Gąsiorowski, Kuler, s. 266-267.
|
DO GÓRY ID: 12641 A:
|
|
46.
Tablica upamiętniająca plastyków
ul. Łobzowska 3, ściana wewnętrzna w hallu na parterze
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary:
Materiał: marmur
Data odsłonięcia:
Inskrypcja: [nazwiska tworzą krzyż równoramienny] 1939 + 1945 / Adam Wiśniowski / Stefan Zbigniewicz / Zbigniew Raynoch / Stefan Filipkiewicz / Tadeusz Palczewski / Stanisław Jekiełek / Alojzy Majcher / Borys Petryński / Jerzy Makarewicz Tadeusz Król / Tadeusz Siwek / Wincenty Bałys / Gizela Ważykowa Paweł Dadlez / Jan Ogłódek / Emil Schinagel / Tadeusz Różycki Jan Rubczak / Ludwik Puget Jan Migdalski / Włodzimierz Konstantynów / Władysław Zakrzewski / Dorota Seidemannowa / Janusz Woźniakowski / Tadeusz Korotkiewicz / Stanisław Majchrzak / Tadeusz Mróz-Łękawski / Kazimierz Chmurski / Zginęli pod okupacją hitlerowską / Związek Polskich Artystów Plastyków w Krakowie / tablicę tę wmurował / dla uczczenia ich pamięci
Uwagi: 16 kwietnia 1942 w kawiarni Domu Plastyków przy ul. Łobzowskiej hitlerowcy aresztowali 198 osób — artystów, bywalców, przypadkowych gości. Uwięzieni zostali przy Montelupich, następnie wywiezieni do KL Auschwitz, gdzie 168 z nich zostało rozstrzelanych 27 maja w bloku 11.
Bibliografia: Kronika Krakowa, s. 351; Przewodnik po upamiętnionych miejscach walki i męczeństwa lata wojny 1939-1945, s. 357; Gąsiorowski, Kuler, s. 66-67; Lista strat kultury polskiej; kartoteki MHmK; Rożek, Przewodnik po zabytkach Krakowa, s. 465-466.
|
DO GÓRY ID: 12656 A:
|
|
47.
Tablica upamiętniająca poległych i pomordowanych w okresie II wojny światowej pracowników MPK
ul. Brożka 3 (Łagiewniki), siedziba Dyrekcji MPK, hall I p.
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary: 150 cm x 80 cm
Materiał: marmur
Data odsłonięcia: 9 października 1975, ponownie, po modernizacji 22 lipca 1982
Inskrypcja: pamięci / pracowników MPK w Krakowie / pomordowanych przez hitlerowców, oraz / poległych za Ojczyznę w wojnie z Niemcami w latach 1939-1945 // Banachowski Józef Bednarczyk Antoni / Berthold Tadeusz dr Blasberg Maksymilian / Bocheński Jan Broda Władysław / Cekiera Jan Cekiera stefan / Ciosiński Stanisław Cygan Jakub / Folga Tadeusz Goldfluss Maria / Graff Kazimierz Grochola Stanisław / Grzyb Antoni Helbin Józef / Jaguś Arkadiusz Karton Stanisław / Kiełbowicz Maciej Kluska Franciszek / Kotecki Stanisław Kotuła Jan / Krajewski Jarosław Kramarz Leszek / Kunzek Marian Leśniak Jan / Leśniak Jan Franciszek mgr Lupa Tadeusz / Machota Michał Matla Edward / Mikuła Józef MoskaŁ Jan / Muczkowski Stefan Mynarz Karol / Nodzeński Jan Nowakowski Saturnin / Orzejowski Stefan Panek Stanisław / Pilawski Józef Pinkas Leon / dyr. inż. Polaczek-Kornecki Tadeusz / Radwański Jakub Rejkowski Stanisław / Rudolphi Kazimierz Ryszko Władysław / Siwek Stanisław Trybalski Julian Trytek Józef / inż. Urbaszek Teodor Waldman Moses / Wojciechowski-Wermiński Stanisław / Zatorski Teodor Zdebski Feliks / Zdechlikiewicz Michał Zelnik Maurycy / Ziółko Stefan Żylski Stanisław / Zalas Stanisław // Niech ich bohaterska ofiara pozostanie / na zawsze w pamięci narodu / Kraków 22.VII.1982
Uwagi: Przewodnik podaje adres: Rzemieślnicza 20.
Bibliografia: Banaś, Fijałkowska, Miejsca Pamięci, s. 47-53; „Dziennik Polski” 1975 nr 223, s. 1; Gąsiorowski, Kuler, s. 284; MHmK, kartoteka żołnierzy konspiracji; MHmK, kartoteka więźniów krakowskiego Gestapo; Przewodnik, s. 366; Tadeusz Polaczek-Kornecki. 1885–1942, katalog wystawy, Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie, 2000.
|
DO GÓRY ID: 12648 A:
48.
Tablica upamiętniająca pomordowanych w Dąbiu i parafian, którzy oddali życie za Ojczyznę
ul. Bobrowskiego, kościół Św. Kazimierza
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary: 50 cm x 70 cm
Materiał: kamień sztuczny
Data odsłonięcia: 1979
Inskrypcja: Pamięci / Pomordowanych / w Dąbiu dnia 15 I 1945 r. / i wszystkich parafian / którzy oddali życie / za ojczyznę / ufundowali parafianie / w 50-lecie parafii
Uwagi: tablica poświęcona mieszkańcom Dąbia i więźniom Montelupich, ofiarom ostatniej masowej egzekucji w Krakowie (15 stycznia 1945 na wale wiślanym przy ul. Miedzianej). Zbiorowa mogiła ofiar znajduje się na cmentarzu Rakowickim. Por. → Symboliczny nagrobek rozstrzelanych w ostatniej egzekucji w Krakowie 15 stycznia 1945; mogiła ofiar ostatniej egzekucji, Cmentarz Rakowicki.
Bibliografia: Gąsiorowski, Kuler, s. 8-11; Przewodnik, s. 355.
|
DO GÓRY ID: 12642 A:
|
|
49.
Tablica upamiętniająca pracowników Elektrowni
ul. Dajwór 27, fasada budynku administracyjnego
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary: 100 cm x 60 cm
Materiał: marmur, kamień
Data odsłonięcia: 18 grudnia 1965
Inskrypcja: [tablica ujęta w ramy] Pracownikom elektrowni Miejskiej / w Krakowie zamordowanym przez / okupanta hitlerowskiego w obozach / koncentracyjnych w latach 940-45 / [kolumna lewa:] Biedroń Mieczysław / Fortecki Zygmunt / Gregorczyk Tomasz / Hajner Tadeusz / Kruczkowski Stanisław / Laszczak Rudolf / Legutko Franciszek / Mastek Antoni / Miziura Ignacy [kolumna prawa:] Mytych Helena / Polak Piotr / Słowik Jakub / Solarz Włodzimierz / Socha Józef / Sowa Stefan / Walter Zygmunt / Zatorski Stanisław / Ziomek Franciszek / [centralnie:] Żupnik Jan // W dowód pamięci Załoga Zakładu / Energetycznego Kraków-Miasto / [w prawym rogu:] Kraków 11 IX 1965 [65 ukryte pod liściem]
Uwagi: podczas renowacji tablicy odjęte zostały zamontowane pod nią girlandy laurowe. Na fot. stan obecny (2007).
Bibliografia: Gąsiorowski, Kuler, s. 14-15; Przewodnik, s. 356.
|
DO GÓRY ID: 12643 A:
|
|
50.
Tablica upamiętniająca pracowników Lasów Państwowych
al. Słowackiego 17 a, na fasadzie siedziby Dyrekcji Okręgowej Lasów Państwowych
Autor:
Inicjator:
Fundator:
Wymiary: 80 cm x 40 cm
Materiał: brąz
Data odsłonięcia: kwiecień 1972
Inskrypcja: [u góry krzyż z tarczą z dwoma mieczami] pamięci / pracowników / leśnictwa / drzewnego / poległych w latach / 1939-1945 / w walce z najeźdźcą / hitlerowskim / o wolną / niepodległą / i demokratyczną / Polskę // Kraków 1972
Bibliografia: Czapczyńska, Inwentaryzacja; Gąsiorowski, Kuler, s. 179; Przewodnik, s. 360.
|
DO GÓRY ID: 12645 A:
|
|
|
|
